Chơi cá lia thia vào mùa mưa là một niềm đam mê cháy bỏng của tụi con nít quê tui, mà bây giờ nhắc lại chắc hẳn ai cũng nở một nụ cười nhớ về miền kí ức tuổi thơ một thời của những đứa trẻ con miền sông nước, bởi thoáng đâu đó có hình ảnh của mình trong đó.
Không biết ở đâu mà ông trời lại đẻ ra con cá lia thia có sức mê hoặc kì lạ đối với đám trẻ con tụi tui như vậy. Hể cứ vào mùa mưa – thời điểm gần nghỉ hè là mùa trổi dậy mãnh liệt của cá lia thia, chúng xuất hiện khắp đồng ruộng, mương, đìa,… và trẻ con chúng tôi bắt đầu một mùa hè sôi động với người bạn đồng hành mang tên “Cá Lia Thia”.
Bắt cá lia thì chi với một cái rỗ và một keo đựng nhỏ thôi, nhưng phải thiệt là tinh ý và có kinh nghiệm mới có thể thu phục về cho mình một chiến binh tốt. Chỉ bắt cá đực, vì cá đực mới có sức chiến đấu. Phải tìm những chổ nào có bọt cá màu đục (không có trứng) trên mặt nước thì ắt hẳn chổ đó là nơi trú ngụ của một con cá đực dũng mãnh (nếu quan sát có trứng trong bọt thì dưới lớp bọt đó là một con cá cái đang trông coi đàn con của mình, cá đực ít khi xuất hiện). Có thế dùng tay hoặc rỗ để bắt cá tùy vào địa hình, mà khó lắm mới bắt được một con cá như ý muốn chứ hông phải chơi.
Bắt cá đã khó, nuôi cá lại càng khó hơn. Cá được cho vào keo riêng mỗi con (thường là keo chao hoặc chai nước biển), các keo đặt sát nhau và được ngăn cách bỏi một mảnh chắn để cho 2 con không thấy được nhau; và đám trẻ con chúng tôi bắt đầu miệt mài với một công việc không lương do mình tự tạo ra, đó là đi bắt lăng quăng và trùng chỉ để làm thức ăn cho cá. Chúng tui cũng phải thay nước định kì 1 tuần 1 lần để làm sạch môi trường sống của cá, nếu không cá sẽ chết vì sự ô nhiễm nước chứa lượng thức ăn thừa và chất thải ra từ cá. Lâu lâu lại thấy cảnh có một thằng khóc lóc vì một buổi mê chơi nào đó mà quên thay nước để cho cá chết; hoặc tìm kiếm mãi không thấy người bạn mất tích của mình do mẹ tụi nó bắt cá bỏ vô lu, khạp cho cá ăn lăng quăng theo cái kiểu “tiền trảm hậu tấu”, có khi buồn hoặc giận mẹ của mình mấy ngày mới thôi đó. Với đặt tính hung hăn của cá, hể thấy con khác là cá sẽ phùng mang, đuôi; đổi màu vẩy ngay lập tức, trông rất oai dũng và sẵn sàng chiến đấu bất cứ lúc nào. Vì thế chúng tui chỉ cần dỡ tấm màn chắn giữ hai keo ra (gọi là đá bóng) là có thể xác định được con nào có khả năng chiến đấu cao nhất; một số con còn hung hăn đến mức chỉ cần đưa nhẹ ngón tay lại gần keo thì cá phùng mang ngay, và con cá đó mới thực sự là một chiến binh thứ thiệt, có thể thử thách mọi trận chiến.
Dường như sự mong đợi của chúng tui khi bỏ ra nhiều công sức nuôi cá như vậy, chỉ để đợi đến ngày chiến binh của mình xông pha đánh trận. Xem đá cá lia thia là một sự đam mê của đám con nít chúng tôi, mà từ khi cá lâm trận đến khi phân thắng bại, không thề thấy đứa nào rời mắt khỏi đấu trường, mặc cho tiếng la rầy vang vảng của mẹ mình ở nhà kêu về ăn cơm; mặc cho sự khó chịu của cái bụng chứa đầy nước do lỡ trớn uống quá nhiều trước đó, dường như cái đấu trường nước ấy cùng với hai chiến binh đang khoe sự oai dũng của mình đã mê hoặc đám trẻ con chúng tôi cả cái mùa mưa ấy, và là nhân vật chính cho một mùa hè sôi động, một ký ức đẹp của trẻ con vùng quê nghèo.
Mùa mưa đang vào hội, mọi người chuẩn bị sẵn chục keo chao đi ngen, mùa mưa năm nay chắc là dài dữ lắm...
