[Chia sẻ] Một tháng ở Nam Mỹ: Hòn đảo cô đơn nhất thế giới: Đảo Phục Sinh (tr.32)

Một tháng ở Nam Mỹ: Hòn đảo cô đơn nhất thế giới: Đảo Phục Sinh (tr.32)

Tôi tự gọi lũ chúng tôi là đàn "động vật có vú biết bay" bởi hành trình bốn nước mà chỉ trong một tháng, đành phải dựa trên công nghệ di chuyển hiện đại là bay vậy !.

Nghe chúng tôi định đi Nam Mỹ chỉ trong có một tháng, những người có hiểu biết về nơi này đều kêu lên: Ít quá, đi được cái gì trong một tháng? Ít nhất phải 3 tháng chứ... rồi hàng đống các lời khuyên từ những bậc đi trước dày dạn kĩ năng và đầy kinh nghiệm lăn lộn như Net Walker, Anh Già.

Dưng mà chả thể nào nghỉ hơn được, kết hợp với 2 tuần Tết là nghỉ thêm 2 tuần là kịch kim. Đành cố được đến đâu hay đến đó.

Tiếp theo là việc liệt kê các điểm nhất định phải đến, toàn những tên tuổi khủng khiếp cả. Nếu theo cái danh sách các Kỳ quan thế giới mới do dân mạng bình chọn thì ở Nam Mỹ có 2 kỳ quan nhân tạo là Tượng Chúa cứu thế +Machupicchu; và 2 kì quan thiên nhiên là thác Iguazu + sông Amazon. Cuối cùng chúng tôi ngậm ngùi bỏ hai kì quan thiên nhiên khỏi danh sách, vì di chuyển khó quá, chúng ngược nhau, xa nhau và không thể sắp xếp cho kịp thời gian.

Tất nhiên vẫn có thể nhồi nhét thêm vài điểm, nhưng 7 người đã thống nhất là không quá tham - dán tem vào mông - mà giữ sức, giữ cho mình còn hơi đói một tí, mới thấy thèm hơn.

....
Và hành trình từ ngày 14/2 đã kết thúc vào ngày 15/3/2015 với 6/7 thành viên, còn một người tiếp tục đến với Ecuado - rừng mưa Amazon. Ngoài ra còn thành viên thứ 8 tham gia sau 1 tuần và còn tiếp tục lang thang Chile một tuần sau nữa.

Đúng một tuần trôi qua từ ngày về, tôi mới quyết định viết những dòng này.

 

[Chitto]

Sapa Inca

Nền văn minh quanh dãy Andes được coi là nền văn minh thuần khiết, không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ nền văn minh nào khác, có lẽ bởi sự biệt lập về địa lý của vùng này.

Từ thế kỷ 12, 13, có một bộ tộc định cư tại thung lũng mà sau này mang tên Cusco, và phát triển lên thành một lãnh địa với khoảng hơn 10 nghìn dân. Vào khoảng năm 1438, thủ lĩnh của bộ tộc vùng Cusco nổi lên lãnh đạo quân đội chiếm lĩnh các vùng đất xung quanh, và nhanh chóng thống trị cả một vùng đất rộng lớn. Vị thủ lĩnh đó tên là Pachacuti, và được gọi là Sapa Inca (sapa = tối cao, Inca = thủ lĩnh). Pachacuti được cọi là vị Vua chính thức đầu tiên của đế chế. Bộ tộc vùng Cusco của ông được người dân tôn trọng gọi là Inca.

Trong thời kỳ bành trướng mở rộng, từ vùng Cusco, đế chế lan nhanh ra khắp dãy Andes, và vào thời kỳ đỉnh cao có đến hơn 10 triệu dân.

Các vị Sapa Inca - nắm quyền thực tế - lần lượt là:
1. Pachacuti (1438 - 1471): vua lập quốc, xây dựng Cusco và Machupichu
2. Túpac Inca Yupanqui (1471 - 1493): xây dựng Choquequirao
3. Huayna Cápac (1493 - 1525)
4. Huascár : (1525 - 1532) con cả của Huaya Cápac, làm vua ở Cusco, bị em trai giết
5. Tópa Huallpa: (1525 - 1533) con thứ của Huaya Cápac, chiếm ngôi của anh, bị người TBN giết

Sau đó người TBN thống trị, nhưng một hậu duệ Inca trốn đi và cố giữ một thời gian nữa

6. Tópa Huallpa (1533) xây dựng Vilcabamba

Sau đó người TBN lập lên 4 vị Sapa Inca bù nhìn để dễ cai trị, từ 1533 đến 1572 thì chấm dứt.

Tuy nhiên, cũng giống như tất cả các vị vua chúa trên đời, muốn được thể hiện rằng mình chính thống, và có dòng dõi từ thần thánh, các vị Sapa Inca tạo dựng lên một huyền thoại về dòng dõi của mình, coi mình là thần thánh.
Theo huyền thoại đó thì vị Sapa Inca đầu tiên là Manco Cápac, là con trai Thần Mặt trời Inti.

Và như thế dòng dõi của các Sapa Inca là:

00. Viracocha: Thần Sáng tạo thế giới: tạo ra Mặt trời - Mặt trăng
0. Inti: Thần Mặt trời
1. Manco Cápac : con trai thần Mặt trời, lấy Mama Ocllo là con gái thần Mặt trăng
2. Sinchi Roca
3. Lloque Yunpanqui
4. Mayta Cápac
5. Cápac Yupanqui
6. Inca Roca
7. Yahuár Huacác
8. Viracocha (1410 - 1438)
9. Pachacuti
10. Túpac Inca
11. Huayna Cápac
12. Huascár
13. Atahualpa

Như vậy 7 vị vua đầu là huyền thoại, vị thứ 8 là cha của Pachacuti, là thủ lĩnh bộ tộc thực sự, được con trai - sau khi trở thành Sapa Inca - tôn phong lên, với tên gọi giống như Thần sáng tạo. Có lẽ đây là một cách để tôn vinh mình giống như thần Mặt trời vậy.

Như vậy người Inca tôn sùng Các vị thần, và coi Manco Cápac là vị vua đầu tiên trong huyền thoại. Còn vua thực tế đầu tiên là Pachacuti.

Lịch sử thực sự của đế chế Inca chỉ có khoảng 100 năm, từ 1438 đến 1533, nhưng lịch sử tiền Inca được lấy về từ thế kỷ 12.

 

[Chitto]

Inca history

Từ vị vua đầu tiên đến vị vua cuối, đế chế Inca không ngừng được mở rộng thêm.

Tên trong tiếng Quechua của đế quốc này là Tawantinsuyu, nghĩa Bốn vùng đất, là bốn vùng lãnh thổ mà mà các Sapa Inca chiếm được. Bốn vùng này có góc chung duy nhất chính là thành phố Cusco - thủ đô của đế chế, cũng là nơi phát tích của đế chế.

Những người từ bộ tộc vùng Cusco đầu tiên của Sapa Inca được gọi là người Inca để phân biệt với người khác trong cùng đế quốc nhưng không cùng bộ tộc với vua. Tuy nhiên sau này chữ Inca được người TBN dùng chung cho cả đế quốc.

Trên bản đồ, điểm chụm của 4 màu (4 vùng đất) chính là thủ đô Cusco - cái rốn của thế giới.

Trên khắp đế quốc, một hệ thống đường sá được phát triển mạnh, nhưng chỉ là đường núi và do người chạy bộ, không dùng bánh xe, không dùng xe, và cũng không cưỡi súc vật để di chuyển.

Để thêm chi tiết, có thể đọc thêm các topic này:

Đi tìm đế chế đã mất - trang 11: https://www.phuot.vn/threads/326837/page11
Classic Inca Trail to Machu Picchu – Hành Trình Theo Chân Người Inca Xưa: https://www.phuot.vn/threads/342887

 

[Chitto]

Cusco

Cusco là thành phố cổ nhất của Nam Mỹ, nằm ở độ cao 3400m. Một số nguồn nói rằng nơi này đã có người định cư từ 3000 năm trước, khảo cổ cho thấy các dấu tích định cư khoảng những năm 800.

Đến thể kỷ 12 - tương ứng với thời gian của vị vua huyền thoại Manco Cápac - thì Cusco trở thành một thành phố trung tâm của bộ tộc người sống quanh đó.

Cái tên Cusco nhiều cách giải thích. Có cách cho rằng đó là từ "Qosqo" trong tiếng Quechua nghĩa là cái Rốn, vì đây được coi là rốn của thế giới. Cũng có thuyết cho đó là từ "qusqu wanka" nghĩa là tảng đá của con cú, vì theo huyền thoại thì một vị á thần con của Mặt trời đã hóa thành con cú bay từ hồ Titicaca đến đây và hóa đá, dẫn đường cho Manco Cápac xây dựng thành phố.

Như vậy từ thế kỷ 12, Cusco đã là một khu dân cư tập trung. Và đến thời kỳ đế quốc Inca hình thành, Cusco là thủ đô của đế quốc, là trung tâm thế giới của người Inca, là nơi bốn vùng đất cùng tụ về. Cusco được cho là có hình con báo, con vật thần thánh. Ngôi đền thờ ở Cusco là quan trọng nhất, và cung điện các vị vua Inca cũng được xây dựng tại đây.

Trong 100 năm của đế chế Inca, Cusco là thành phố rất giàu có với rất nhiều vàng được sử dụng để trang trí trong các đền đài, cung điện. Sau sự kiện vua Atahualpa bị người TBN bắt và đòi chuộc bằng một căn phòng lớn đổ đầy đồ chế tác bằng vàng (ngập vàng cho đến bằng chiều cao mà tay của Atahualpa có thể với đến), và việc người TBN chiếm thành phố, thì vàng ở đây đã bị mang về châu Âu.

Người TBN quy hoạch lại thành phố, và xây dựng các công trình theo kiến trúc thuộc địa. Đền thờ chính bị chiếm làm nhà thờ, các tòa nhà mới xây trên nền các kiến trúc Inca. Nhiều con phố mới được quy hoạch, nhưng nhiều phố cũ vẫn được sử dụng.

Ngày nay Cusco là thủ đô lịch sử của Peru, là điểm buộc phải đến nếu muốn đến Machupichu, là thành phố di sản thế giới.

 

[Chitto]

Cusco

Sau khi nhận phòng và nghỉ ngơi, chúng tôi đi bộ vào trung tâm thành phố. Khu bên ngoài này cũng bình thường, chưa có gì đặc sắc.

Dọc đường có một tượng đài ông nào đó người Châu Âu....

Chúng tôi ấn tượng với cột đèn đường với biển chỉ dẫn được làm bằng sắt này: nó rất cầu kỳ và đẹp. Các cột đèn đường ở đây đều thế cả.

Và ấn tượng với cả cô cảnh sát giao thông này nữa. Đến nỗi đồng chí này phải giả vờ hỏi đường để được đứng gần chụp ảnh một cách rất tự nhiên !!

 

[Chitto]

Cusco

Cái cổng đá chắn ngang đường này trở thành điểm đánh dấu mốc với chúng tôi rằng sắp trở về chỗ nghỉ: chúng tôi ở đây đến 4 đêm trong hành trình, ngôi nhà thân thiện, và thành phố đặc biệt không thể nào quên.

Con đường dẫn vào trung tâm thành phố lát đá kiểu châu Âu cổ. Hai bên là các tòa nhà dựng trên móng đá từ hàng trăm năm trước. Nhìn vào trong, đây đều là các ngôi nhà cổ, nhưng được xây dựng rất chắc chắn vì nơi đây thường có động đất.

Đường dẫn đến một quảng trường nhó, cách quảng trường chính chưa đến trăm mét. Có thể thấy xa xa là triền đồi cao hơn, nơi được coi là đầu của con báo tạo nên hình dáng thành phố.

 

[Chitto]

Re: Một tháng ở Nam Mỹ: Brazil (tr.1) - Bolivia (tr.6) - Perú (tr.21) - Đảo Phục Sinh

Có thể bắt gặp những khối nhà cổ ở đây còn giữ lại các dấu tích của người Inca. Ngôi nhà kia còn một khung cửa đá từ hơn 500 năm trước. Ngày xưa đó có thể là một công trình rất lớn, vì khung cửa khá cao, được ghép bởi những tảng đá xếp mạch thẳng và rất khít. Người Inca là những bậc thầy về xếp đá để chống lại động đất. Các bức tường, công trình đều có tường hơi thu vào khi lên trên, tạo độ vững chắc và khó đổ hơn.

Kiến trúc TBN vùng gần châu Phi có các ban công nhô ra ngoài khá đặc trưng.

Lại một quảng trường nhỏ nữa cạnh hai quảng trường kia

 

[Chitto]

Re: Một tháng ở Nam Mỹ: Brazil (tr.1) - Bolivia (tr.6) - Perú (tr.21) - Đảo Phục Sinh

Chúng tôi đến làm việc với nhà tour đã liên lạc từ trước, về tour đi Machupichu.

Muốn đến Machupichu bắt buộc phải qua Cusco. Đây là nơi gần nhất có sân bay. Từ Cusco đi Machupichu có hai cách: phổ thông là đi bằng phương tiện giao thông đến chân núi Machu; và trekking đi đường núi và đến Machupichu từ trên núi. Nhưng dù đi theo cách nào thì cũng phải đi đến Ollantaytambo bằng đường bộ. Từ Ollantaytambo ai leo núi sẽ leo, ai không leo thì đi tàu hỏa dọc theo dòng sông. Một ngày có hai chuyến tàu lúc 8h sáng và 9h tối.

Việc di chuyển và lưu trú không đơn giản, nên chúng tôi quyết định mua tour. Với việc đi Machupichu trekking thì bắt buộc phải mua tour thì mới được cấp giấy phép. Đi cách phổ thông thì đa số cũng mua tour để có thể mua được vé tàu hỏa. Chúng tôi cũng đặt trước từ ở nhà và đến đây để xác nhận, và thanh toán tiền.

Theo kế hoạch, ngày đầu tiên chúng tôi ở Cusco, sáng ngày thứ hai đi Machupichu, ngủ đêm ở thị trấn dưới chân núi, ngày thứ ba lên Machu và trở về Cusco buổi chiều. Ngày thứ tư chơi quanh Cusco, ngày thứ năm rời đi Lima. Câu chuyện hay ho bắt đầu từ đây.

Con phố nơi nhà tour đặt văn phòng:

Từ đây nhìn ra nhà thờ lớn và cổ nhất của Cusco:

Chiếc xe chở du khách được thiêt kế giống như toa tàu điện

 

[Chitto]

Cusco

Việc gặp nhà tour mở đầu cho một chuỗi sự việc nho nhỏ đáng nhớ với chúng tôi.

Theo như kế hoạch đặt tour thông thường, 6h sáng hôm sau xe của nhà tour sẽ đón chúng tôi tại hostel và đưa đến trụ sở của PeruTrain, là công ty nhà nước, là đầu mối của tất cả những người đi Machupichu đường bộ. Tại đây sẽ có xe loại 50 chỗ chở đến Ollantaytampo, mất khoảng 1 giờ. Từ Ollantaytampo đón tàu hỏa lúc 8h sáng đi Machupichu.

Tuy nhiên mấy ngày này đã nảy sinh một sự kiện: đó là người dân bên đường quốc lộ từ Cusco đi Ollantaytampo biểu tình chống chính phủ, phản đối chính sách. Họ đã phong tỏa con đường bộ đến Ollantaytampo vào ban ngày, nên các xe to không thể đi được. Vì thế để tránh việc người dân chặn đường, Perutrain yêu cầu các chuyến xe từ Cusco phải xuất phát từ 3 rưỡi sáng, cố gắng đến sớm hơn trước giờ dân chặn đường.

Vậy là sáng hôm sau chúng tôi phải dậy và rời hostel từ 3 giờ sáng.

Sau khi trả tiền, nhận thông tin, kiểm đồ ăn, chúng tôi lại tiếp tục lang thang trung tâm Cusco.

 

[Chitto]

Plaza de Armas

Đi một chút là chúng tôi đến Quảng trường trung tâm của Cusco, nơi đẹp nhất và tập trung các công trình quan trọng nhất, cũng như đông du khách đi dạo nhất.

Xưa kia dưới thời đế chế Inca, quảng trường trung tâm gọi là Haukaypata, nơi cung vua Inca xây xung quanh. Người TBN khi xâm chiếm đã quy hoạch lại. Người TBN đã xây dựng tòa nhà thờ đầu tiên trên vị trí của cung vua Viracocha (cha của Pachacuti) - nhà thờ Triunfo (Iglesia del Triunfo) năm 1539, tức là 6 năm sau khi chiếm được thành phố. Sau này nhà thờ Chính tòa được dựng bên cạnh nhà thờ đầu tiên đó.

Lúc chúng tôi đến nơi trời sắp mưa

Bên trái là nhà thờ Chính tòa - Vương cung thánh đường Đức Mẹ thăng thiên, và bên phải là nhà thờ Cộng đoàn Chúa (Iglesia de la Compañía de Jesús)

 

[Chitto]

Cusco

Do đã chiều nên chúng tôi chỉ đi dạo trung tâm ngắm cảnh. Lúc này tự do mỗi người một nơi. Hẹn tối quay về hostel và đi ăn tối ở quán.