Nói đến Tam Đảo, du khách thường hình dung về một khu nghỉ mát hấp dẫn, của những biệt thự nghỉ dưỡng tiện nghi,… còn có một Tam Đảo rất khác. Một Tam Đảo với những ngọn núi nối tiếp nhau khoe mình dưới nắng, những khu rừng xanh mướt tầm mắt, của rừng trúc đẹp như trong mộng, của của những con dốc cao nối tiếp nhau tưởng như vô tận; hay những con đường dưới chân là thảm lá, trên đầu là bóng cây che; là một Tam Đảo của bầu trời xanh rì, của nắng chiều vừa đủ để làm má người con gái ửng hồng. Là Tam Đảo của đêm trên đỉnh núi gió thổi lạnh tê người, vầng trăng khuyết chưa bao giờ đẹp đến thế. Nơi hấp dẫn các bạn trẻ và du khách ưa khám phá trong và ngoài nước, bởi đây là điểm xuất phát cho các cung đường trekking xuyên rừng của Vườn quốc gia Tam Đảo. Du khách sẽ thật sự ngỡ ngàng trước sự hùng vĩ của núi rừng và sự tươi đẹp của thiên nhiên nơi đây.
Tam Đảo là dãy núi có chiều dài khoảng 50km, với diện tích 850km2, theo hướng Đông Bắc – Đông Nam, nằm trên địa bàn ba tỉnh Vĩnh Phúc, Thái Nguyên và Tuyên Quang. Ngọn cao nhất có độ cao tuyệt đối là 1.591m. Gọi là Tam Đảo, vì ở đây có 3 ngọn núi nhấp nhô ẩn hiện trong biển mây là đỉnh Thiên Thị (cao 1.591m), đỉnh Thạch Bàn (cao 1.420m) và đỉnh Phù Nghĩa (Phù Nghì, Máng Chỉ, cao 1.250m), về độ cao và tên gọi của 3 đỉnh này hiện các nguồn thông tin vẫn chưa thống nhất. Hiện nay, có nhiều tuyến trekking tại Vườn quốc gia Tam Đảo, trong số đó cung đường được lựa chọn nhiều nhất là chinh phục ba đỉnh Tam Đảo.
Từ những năm 30 – 40 của thế kỷ trước, Tam Đảo và vùng phụ cận hiến cho du khách một hệ thống đường du ngoạn, thám hiểm phong phú, thú vị không kém nơi nghỉ mát nào khác. Tính từ trung tâm thị trấn, đó là các tuyến: Tuyến lên đỉnh phía Bắc; tuyến lên đèo Thái Nguyên; tuyến lên đỉnh phía Nam; tuyến khám phá vành đai; tuyến lên đỉnh Thạch Bàn, Thiên Thị; tuyến đường Đá trổ.
Ảnh – Johannes Lundberg
Những ai từng trek Tam Đảo hầu hết thừa nhận ở Tam Đảo có những cung đường độc đáo rất đáng để khám phá, thậm chí còn hấp dẫn và phiêu lưu hơn chinh phục đỉnh Fansipan. Bao trùm Tam Đảo là những cánh rừng biến đổi liên tục theo độ cao của núi, từ rừng rậm nhiệt đới ẩm nguyên sơ với các thân cây lớn, lá to, dây leo chằng chịt, tới cây lá kim, cây thấp và bụi rậm ẩm thấp, rừng thứ sinh trồng keo, bạch đàn ở dưới chân núi và lưng chừng núi. Lên gần tới đỉnh núi lại là những rừng trúc bạt ngàn với thân nhỏ, chắc, thẳng tắp, lá xanh mướt ken dày đặc vào nhau. Đi trong rừng trúc, phảng phất một chút sương khói tạo nên bởi độ cao, cho bạn cảm giác bồng bềnh mờ ảo bao trùm khắp không gian…
Ảnh – Thắng Thân Thương
Cung đường trek từ thị trấn Tam Đảo sang chùa Địa Ngục như dẫn bạn vào một mê cung. Qua mỗi khúc cua, bạn tưởng rằng mình đã đi qua khúc cua đó, nhưng kỳ thực không phải vậy. Thi thoảng xuất hiện những lá cờ phướn như để dẫn lối vào chùa Địa Ngục. Nhiều đoạn tán rừng che hầu hết ánh sáng, có đoạn rừng trúc phủ kín chỉ còn một lối mòn sâu hun hút. Bạn sẽ thấy hồ hởi khi đi qua đoạn quang đãng, ánh mặt trời khích lệ người chinh phục càng hăng say tiến về phía trước. Bạn cũng có thể tận dụng những đoạn này để chụp những tấm ảnh làm kỷ niệm. Chừng nửa đoạn đường giữa một khúc cua cạnh con suối thấy xuất hiện một bát hương gợi màu sắc tâm linh. Mùa hè số lượng các lạch suối nhiều hơn, nhưng mùa nào cũng vậy, những dòng suối vẫn mát lạnh, chảy hiền lành và trong leo lẻo. Trước khi đến chùa Địa Ngục, có một lối mòn dẫn bạn lên đỉnh một đỉnh núi mang một cái tên rất lạ. Theo những người dân sinh sống lâu năm tại đây cho biết, khi leo lên đỉnh này ở độ cao hơn 1.200m dưới những tán rừng nguyên sinh rong rêu bao phủ, du khách sẽ bước trên các thảm thực vật và có cảm giác êm ái bập bềnh. Chính vì thế ngọn núi này được người địa phương gọi là đỉnh Rùng Rình.
Có nhiều nhóm trek đi về trong ngày, nhưng một số các nhóm sẽ cắm trại qua đêm phụ thuộc vào việc lựa chọn tuyến trek. Thường địa điểm cắm trại gần các đỉnh núi (Thạch Bàn, Thiên Thị) vì từ đó bạn có thể ngắm vùng đồng bằng về đêm. Cắm trại đêm trên núi, nhất là những đêm giữa tháng, trăng sáng vằng vặc, thật là một cảm giác phiêu bồng. Đêm trên đỉnh, nhìn ra xung quanh, thấy đất trời tối thẫm một màu như được nối liền bằng một dải sương màu bạc. Xa xa thấp thoáng một vài ánh đèn của thị trấn Tam Đảo ẩn hiện trong làn sương. Xung quanh là rất nhiều đỉnh núi lớn nhỏ đứng trầm mặc như canh gác cho những người khách bộ hành. Văng vẳng trong đêm là tiếng kêu của muông thú đi ăn. Càng về khuya trời càng lạnh. Sương lúc này đã đọng thành từng hạt rơi lộp bộp trên mái lều, xào xạc trên các tán cây rừng. Giữa rừng núi mênh mang sương lạnh, bồng bềnh như tiên cảnh, nhấp một ngụm rượu ngọt thơm, bạn sẽ thấy ấm áp lạ kỳ…
Nhiều đoạn đường khá dốc (Ảnh – Thắng Thân Thương)
Cảnh sắc đẹp và nên thơ là vậy, nhưng đường trek Tam Đảo phần nhiều đi qua rừng rậm, rừng trúc, độ dốc không quá lớn nhưng một số đoạn, đặc biệt những đoạn gần tới đỉnh Thiên Thị, Thạch Bàn và phần lớn đường leo lên đỉnh Phù Nghĩa có độ dốc khá cao, nhiều đoạn gần như thẳng đứng, không có lối đi. Những trekker phải bám vào các rễ cây, tảng đá để leo lên. Nhiều đoạn gần như phải đu mình trên các rễ cây rừng, nếu không cẩn thận có thể trượt ngã. Những lúc gặp mưa rừng là những lúc khó khăn nhất. Thường thì các nhóm trek thuê porter (người khuôn vác) vừa là người chỉ đường (thay cho hướng dẫn viên địa phương – local guide), vừa giúp khuôn vác đồ. Dẫu vậy, người đi trước vẫn phải bám theo người đi sau hoặc dùng dao chặt vào thân cây để đánh dấu tránh lạc đường.
Ngắm mây từ đỉnh Tam Đảo (Ảnh – Thắng Thân Thương)
Vượt qua khó khăn và mệt mỏi, các đỉnh Thạch Bàn, Phù Nghĩa lần lượt được chinh phục. Đứng trên đỉnh núi, ngồi nghỉ ngơi, uống nước rồi thong thả ngắm cảnh núi rừng, ngắm đất trời mở rộng về bốn phía mới thấy đẹp đến nao lòng. Thú vị là đứng trên đỉnh Phù Nghĩa vào những ngày trời trong, còn có thể nhìn thấy TP Thái Nguyên và hồ Núi Cốc thấp thoáng ở xa xa. Nhìn ngắm thị trấn Tam Đảo nhỏ bé, xinh đẹp hiện ra trong nắng chiều vàng như rót mật, hẳn những ai ưa khám phá đều mong có những dịp như vậy.
