Dạo chơi Tây Yên Tử - Ngắm cảnh ở Hồ Thiên (9/7/2011)

Chuyến đi 2 ngày khá nhẹ nhàng, nhưng cũng phải thu xếp đến lần thứ 2 tôi mới đến được vùng đất này-Tây Yên Tử, Chùa Hồ Thiên.
Đã có khá nhiều chia sẻ của bác Battramdao:
https://www.phuot.vn/threads/11904-H...m-Phật-Pháp
Và đây
https://www.phuot.vn/threads/17368-Vãn-cảnh-chùa-Hồ-Thiên-tham-vấn-thiền-sư-Thích-Đạt-Ma-Trí-Thông

Chuyến đi này dự kiến sẽ đồng hành cùng bác Battramdao, nhưng do muốn tìm hiểu thêm về nơi đây, tôi quyết định đi trước một mình.
Đây là tracklog tôi đã đi.

Demo vài ảnh.

Hồ Đá Trắng

Suối "đen" gần mỏ Khe Suối

Một suối "đỏ" gần Mỏ than Hồ Thiên

Hồ Bến Châu nhìn từ hiên nhà bia chùa Hồ Thiên

Con đường xuyên rừng cây bụi xuống hồ Bến Châu

 

[xiphe]

Trên chùa có 2 loại rau mọc rất tốt, thầy bảo chúng tự mọc mà chẳng phải chăm sóc gì. Một loại lá mác là cây bồ công anh Việt Nam

Loại kia cũng gần giống, tôi quên mất tên. CHắc có họ hàng với BCA, là không mác

Cả 2 loại đều ăn được. Ở nhà tôi chỉ được uống nước BCA khô, rất mát, tiêu nhọt, chữa được cả dạ dày. Lên đây được ăn lá tươi, rau núi lại sạch hoàn toàn . Bữa sáng tự nấu bằng bếp củi

Vợ mình mà biết mình đảm thế này thì chắc tận dụng tất tay đây .
Ngối ăn dưới bếp thấy thầy đang đi lau nhà khách.

 

[xiphe]

Nhóm bạn kia không ăn sáng, mà chuẩn bị xuống núi sớm. Cô bé dễ thương đang đi phơi chăn cho sạch sẽ.

Hai chú cún nghịch đùa dưới chân, cuộc sống thật thanh bình

Xong xuôi bữa sáng, tôi tản bước sang bên nhà bia . Nắng sớm trong veo, ngôi nhà cũ lấp ló dưới hàng cây

 

[xiphe]

Am cũ của thầy Thông dựng khi mới lên (đã cải tạo chắc chắn) nằm chếch bên sườn núi trên lối vào. Đây là nơi các đạo hữu của thầy tạm nghỉ khi đến đây

Một vệt khói lạ trên ảnh

Bậc đá rêu mốc ít dấu chân người qua lại

Thật cảm xúc

Vòi nước nhỏ róc rách, những âm thanh trong vắt giữa núi rừng

 

[xiphe]

Thềm dưới với cây cối đủ màu sắc

Thềm trên cũng vậy

Vườn hoa với giậu tre xinh xinh. Thầy và các phật tử vẫn chăm sóc mấy vườn cây này

Một lối lên khác hoàn toàn bằng đá xếp

Bia đá qua 2 vòm cửa

 

[xiphe]

Cận cảnh bia đá

Mặt bên

Trích: http://btgcp.gov.vn/Plus.aspx/vi/Ne...Ho_Thien_Mot_di_san_van_hoa_quy_gia_cua_Quang
Bia đá soạn vào năm Vĩnh Hựu thứ hai (1736), đời vua Lê Ý Tông có tựa đề Trùng tu Trù Phong tự bi ký (bài ký về việc trùng tu chùa Trù Phong - tức chùa Hồ Thiên - TG).

Bia đá chùa Hồ Thiên - một tư liệu quý cho các nhà nghiên cứu lịch sử, văn học, mỹ thuật...
Khác với tất cả các bia đá được biết đến ở các di tích trên địa bàn tỉnh, bia Trùng tu Trù Phong tự bi ký (bia chùa Hồ Thiên - TG) được dựng trang trọng trong một nhà bia bằng đá xanh. Nhà bia này có chiều dài 3,2m, rộng 2,9m, cao 3,5m, cả tường và mái đều bằng đá. Các bức tường đá này, mỗi bức dày 30cm được ghép với nhau bằng những mộng đá rất vững chắc.

Bia đá được đặt ở chính giữa nhà bia, có chiều cao 2,36m, rộng 1,2m, dày 0,33m - tức chỉ kém tấm bia đá to nhất ở Quảng Ninh là bia chùa Quỳnh Lâm mỗi chiều dài, rộng khoảng 20cm. Hai mặt cạnh của bia có đôi câu đối khắc nổi. Đế bia cao 0,4m, rộng 1,35m, chạm khắc tinh xảo các hình rồng, phượng, mây, hoa lá...

Có thể nói, toàn bộ tấm bia là một công trình, một tác phẩm nghệ thuật bằng đá tuyệt mỹ. Sau gần 300 năm tồn tại, đến nay những nét chữ, chạm khắc trên bia vẫn rất rõ nét. Có ý kiến cho rằng đây là tấm bia đá đẹp nhất hiện nay trong các di tích ở Quảng Ninh.
Bên cạnh những giá trị về nghệ thuật, tấm bia đá chùa Hồ Thiên còn ẩn chứa giá trị về mặt lịch sử, văn học, đó là bài văn khắc trên bia ca ngợi cảnh đẹp Hồ Thiên và ca ngợi công đức của chúa Trịnh. Bia dựng ngày tốt tháng 3 niên hiệu Vĩnh Hựu thứ 2 (1736).

Phần mở đầu, bài văn bia viết (GS Phan Văn Các, Viện nghiên cứu Hán Nôm dịch): Ngọn núi đôi nổi tiếng miền Đông là thắng cảnh bậc nhất trong thiên hạ. Am mây, hang rồng sừng sững xanh, mây dồn, gấm tụ, đá núi liền tận Quỳnh Lâm bảo đài… Mà động Trù Phong sừng sững nhấp nhô góc dồn xe biếc, đỉnh núi bao quanh, suối khe uốn lượn…

Chỉ có nhà Trần xưa vốn tôn sùng đạo Phật, mở núi, san nền nơi đây, xây tam cấp, dựng bảo tháp 5 tầng. Trải bao sương gió, nền móng vững bền mà biếc vàng lộng lẫy… Tiếp đó, bài văn ca ngợi công ơn to lớn của chúa Trịnh: Phúc làng khắp chốn, đức sáng bao đời, khác nào Phật tổ, và chỉ rõ việc tôn tạo chùa là tạo phúc cho dân, cho chúng sinh cùng được ân quang.

Cuối bài văn bia còn khắc bài thơ của chúa Trịnh Cương có tựa đề Ngự chế Hồ Thiên tự thi (bài thơ về chùa Hồ Thiên) ca ngợi cảnh đẹp Hồ Thiên: Miền đông đều xinh đẹp/ Riêng một cảnh Hồ Thiên/ La liệt ngàn núi thẳm/ Vời vợi muôn vẻ huyền...
Đối chiếu với lịch sử, vào thời điểm dựng bia thì chúa Trịnh Cương (1709-1729) đã tạ thế được 7 năm, nên rất có thể bài thơ về chùa Hồ Thiên của chúa Trịnh Cương đã được làm vào khi chúa còn sống, có dịp tới đây. Khi trùng tu bia, Chúa Trịnh Giang đã chỉ đạo các bề tôi khắc lại bài thơ trên của cha mình.
Đáng chú ý, nội dung văn bia chùa Hồ Thiên đã được soạn bởi những vị quan đại thần là những tiến sĩ lừng danh trong triều lúc bấy giờ. Đó là Tham tụng Thượng thư bộ Hộ kiêm Thượng thư bộ Binh (tương đương với hàm tể tướng, bộ trưởng bây giờ - TG), Thiếu phó Quận công Nguyễn Huy Nhuận; Tham tụng Thượng thư bộ Lễ kiêm Đông Các học sĩ tri hàn lâm viện sự Bảo thuật Quận công Phạm Khiêm ích; Thượng thư bộ Công, Lâm quận công Cao Huy Trác; Đề hình giám sát ngự sử trị Thị nội Thư tả binh phiên Nguyễn Vi… Chỉ nội chi tiết này đã làm tăng giá trị lịch sử, văn hoá của tấm bia lên rất nhiều.
Theo Đại Việt sử ký tục biên thì năm Vĩnh Hựu thứ 2 (1736), chúa Trịnh Giang đã cho trùng tu, tôn tạo ba chùa Quỳnh Lâm, Hồ Thiên và Hương Hải. Việc trùng tu này quy mô rất lớn, đến mức triều đình phải lấy dân các huyện Hiệp Sơn, Thuỷ Đường, Kim Thành, Đông Triều, Thanh Hà phục dịch. Đối chiếu, tấm bia trên ở chùa Hồ Thiên chính là được dựng trong cuộc đại trùng tu này.

 

[xiphe]

Có 2 điểm đáng chú ý ở bài viết kia
- Tòa tháp 5 tầng: thật sự khi dựng lại là 6 tầng chưa kể đế??? Các tầng đá là nhặt ở quanh phế tích đó, thầy chỉ ghép lại.
- Chùa Hồ Thiên nằm ở độ cao 1000m: Thật ra là có 520m thôi (chắc các bác viết báo áng áng theo Yên Tử)
Đo tại hiên trước phòng thầy

 

[xiphe]

Thầy bảo, khi thầy đến, nhà bia đã đổ nát chỉ còn 1 vách tường nham nhở. Qua nhiều lần tu sửa mới thành căn nhà như bây giờ. Bia đá thì vẫn đứng đó. Có nhà ắt có khách (du lịch), thế là tỉnh đầu tư để bia đá thành di tích như bây giờ. Nhà bia này dự kiến cho các sư nữ tu riêng (nếu có).
Phòng này có cửa, khóa đàng hoàng

Phòng này thông với gian giữa, không có cửa

Ngoài cùng là 1 gian tường gỗ, với hiên gỗ tận dụng

Ngồi trên hiên, ngắm nhìn hồ Bến Châu, nghe chim hót líu lo

Đằng sau có bể nước và WC

 

[xiphe]

Tôi len qua đám cỏ, leo tiếp lên am cũ của thầy sau cánh cổng kia

Cỏ đã mọc kín lối đi, chắc lâu không có người qua lại

Phía trước am, nhìn thấy hiên chùa đỏ đỏ sau tán cây. Am này thật mát mẻ

Một bông loa kèn nở muộn, lặng lẽ đứng 1 mình

Lối vào chùa giữa đá và trúc thật thơ mộng

Phòng thầy ở và hiên chếch bên phải lối đi

Mấy chiếc ghế trên hiên, nơi thầy tiếp khách

 

[xiphe]

Cả sáng hôm đó ngồi tham vấn thầy và nghe thầy giảng pháp, tôi nhận ra được nhiều điều, tuy đơn giản mà rất sâu xa.
Hoa cỏ đầy xung quanh

Bông địa lan tuyệt đẹp, thầy cũng không rõ tên

Hàng cúc khoe sắc trong nắng

Trưa đó có 2 nhóm phật tử địa phương lên chùa. Hai bé này được ông dẫn lên

Và nhóm 2 anh này đi cùng 1 cô nhà ngay cạnh bến đò, là "bảo kê" dẫn tôi qua con đường rừng xuống đò Bến Châu

Ba bà cháu đi hái rau rừng.

Trưa đó tôi được ăn 1 bữa chay thịnh soạn với rong biển, rau rừng và đậu rán. Tuyệt ngon.

 

[xiphe]

Hồ Bến Châu buổi trưa

Chùa tạm dưới chân 1 gốc vải cổ thụ