Hà Tiên, cực tây nam

Cũng chỉ ở Hà Tiên có một nửa ngày thôi, nhưng được chừng nào cũng viết chừng ấy vậy.

 

[Chitto]

Hoàng hôn xuống

 

[Dudi]

Ngay cửa ngõ vào Hà Tiên, tượng Khai trấn quốc công Mạc Cửu cao 10 m vừa khánh thành tại công viên Mũi Tàu. Đó là một hình ảnh mới của Hà Tiên, phần nào thay cho cây cầu phao đã gỡ và hòn phụ tử đã đổ. Quay mặt ra hướng Đông -Nam, tượng nhà khai trấn công thần in trên nền trời và đồi núi Hà Tiên, cạnh con đường lớn và cây cầu khang trang dẫn vào thị xã.

Tròn 300 năm trước, vùng đất có tên Mang Khảm hoang sơ và thơ mộng này trở thành trấn Hà Tiên, được chúa Nguyễn giao cho Mạc Cửu làm tổng trấn, “quản lý về mặt nhà nước” một thương cảng quan trọng.

Các sách xưa kể rằng các thương gia người Bồ, Hà Lan... theo đường biển từ Indonesia sang buôn bán tấp nập ở vùng biển tây, từ Cà Mau- Hà Tiên. Ghe thuyền giao thương buôn bán rất tấp nập. Hầu hết các sản phẩm trong vùng như cá, khô, sáp, mật ong, gạo...cả lông chim từ U Minh, trầm hương, hải sâm Phú Quốc và các đảo khác đến ngà voi từ Vạn Tường (Lào), Chân Lạp...đều tập trung về đây.

Ở Trung Quốc, khi nhà Thanh lên phế nhà Minh, hàng loạt quan binh bỏ đi. Mạc Cửu cùng 400 binh sĩ từ Phúc Kiến tới vùng biển tây này.

Nhiều sách ghi: vì cảnh ở đây đẹp, nên nhiều tiên sa xuống. Có sách ghi: Mạc Cửu mở nhiều sòng bạc làm ăn ở vùng này, một đêm lơ mơ thấy nhiều tiên nữ hiện lên từ sông, nên gọi là Hà Tiên...

 

[Dudi]

Ít có nơi nào có tới 10 cảnh đẹp như thị xã Hà Tiên. Nó được truyền đời bằng bài thơ Hà Tiên Thập Cảnh do Mạc Thiên Tích (con trai và là người nối nghiệp Mạc Cửu) người sáng lập Tao đàn Chiêu Anh Các, sáng tác. 10 cảnh đẹp được coi như báu vật của Hà Tiên, nay đang bị mất dần.

Kim Dự Lan Đào nay thành Núi Pháo đài, với khách sạn Pháo đài nửa tỉnh nửa quê. Giang Thành Dạ Cổ, Tiêu Tự Thần Chung... bị xuống cấp nghiêm trọng. Đông Hồ Ấn Nguyệt (đầm Đông Hồ) đang bị dự án lấn biển xâm lấn...

Có lẽ chỉ còn Bình San Diệp Thúy, nơi an nghỉ của dòng họ Mạc là còn giữ được. Đền thờ quay ra hướng đông, trước mặt là Bán Nguyệt liên trì, dân dã gọi là Ao Sen.

Mạc Thiên Tích là người thiết kế khu đền thờ và lăng mộ này theo thế phong thuỷ đằng trước có ao, đằng sau dựa vào núi.

Khu mộ Mạc Cửu và quân gia nằm trên sườn núi, vẫn y nguyên, trừ hai bức tượng bằng đá bị mất, nay đắp bù bằng tượng xi măng.

Trên sông Giang Thành, đoạn phía cuối chợ, có một quán cà phê kiểu thủy tạ. Đó là một con thuyền gỗ cặp sát bờ sông, nằm giữa kim và cổ. Xa xa là cây cầu mới thay cho cầu phao dập dềnh, bên phải là cảnh hiện đại của thị xã tròn 10 năm tuổi.

Dưới chân cầu, chợ xưa vẫn còn đó, nay không chỉ họp ngày xới rau cá như xưa, mà giống như nhiều thị tứ kiểu mới, nổi lên mốt chợ đêm, bán đủ thứ hàng thời hiện đại, từ quần áo, kính mũ cho đến điện tử, đồ lưu niệm...

Bên trái sông vẫn là nét xưa, núi Bát Giác, Đại Kim Dự với những ngôi chùa cổ soi mình xuống dòng sông. Người ta kể, ở khúc sông mêng mang và tĩnh lặng này, xưa gọi là Đông Hồ Ấn Nguyệt, các thi sĩ giai nhân nhóm Chiêu Anh Các thường tụ họp vịnh thơ với trăng in trong nước...

 

[Dudi]

Hà Tiên có nhiều ngọn núi nhỏ bao quanh. Gọi là núi, nhưng không cao lắm, chỉ chừng 200 m. Từ khách sạn Pháo đài đi tiếp chừng 3-4 km rồi xỉa vào một con đường đất đá lổm nhổm và khá cheo leo.

Đường hẹp dần và dốc cao dần. Đoạn cuối chỉ là con đường mòn lọt một người đi. Xe máy phải vứt lại nửa chừng và leo bộ trên dốc dựng ngược.

Nhưng đó là một điểm nhìn toàn cảnh, tầm nhìn bao cả thị xã Hà Tiên, tới cả cửa khẩu Xà Xía và cả đất bạn Campuchia.

Đẹp nhất là Mũi Nai, một eo biển cong thơ mộng và êm dịu. Từ trên nhìn xuống đã đẹp, xuống dưới bãi lại càng thú vị. Nghe nói đó là một trong năm khu du lịch biển đang được tập trung đầu tư nâng cấp. Các bờ biển ở phía đông không có được cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp của miền biển cực Tây Nam này.

Con đường biển gần nhất ra Phú Quốc là từ Hà Tiên, chỉ cách chừng 25 km. Khi Phú Quốc trở thành hòn đảo du lịch thì tiềm năng của Hà Tiên có thể bùng dậy, trở thành cảng quan trọng nhất vùng biển tây, vịnh Thái Lan như từng đóng vai trò như vậy 300 năm trước.

Ngoài đường từ Rạch Giá lên, Hà Tiên còn có đường cặp theo kênh Vĩnh Tế để nối với ĐBSCL. Một con đường băng qua Đồng Tháp Mười cặp sát biên giới với Campuchia, đang được nâng cấp, nối Hồng Ngự với Vĩnh Hưng (Long An).

Hòn ngọc cực tây nam Hà Tiên xa xăm sẽ càng trở nên gần gũi...