[Chia sẻ] [Nepal Du Ký] Dưới chân Hy Mã Lạp Sơn (2010)

"Hà Nội của các cậu như 1 cái làng lớn!", nhiều năm trước tôi thích thú với nhận định này của khi xem bộ phim "Hà Nội trong mắt ai" của đạo diễn Trần Văn Thủy đến mức tôi không tin có nơi nào khác ngoài Hà Nội có nét kỳ thú đó. Âu cũng là cái vị kỷ dân đất Bắc, cộng với tầm nhìn còn chưa quá lũy tre làng, bẵng đi cho đến một ngày ...

Giấc mơ Tây Tạng tôi đã thực hiện mùa hè năm 2010, bụng bảo dạ điểm đến tiếp theo sẽ là Nepal, mong đợi mãi rồi cũng đến mùa thu và tới ngày du hý nơi đây ^^ Và rồi khi kết thúc chuyến đi, tôi rút thêm ra được 1 nhận định nữa: "Nepal nước bạn cũng là 1 cái làng lớn!" Lonely Planet (2009) ưu ái dành tặng cho Nepal những dòng chói ngời "điều đầu tiên bạn làm sau khi rời Nepal về nhà là chuẩn bị cho chuyến viếng thăm lần thứ 2". Đây có thể coi là chào mời du khách phương xa dừng chân ghé lại Vương quốc dưới chân Hy Mã, nhưng xét về mặt nào đó là cách ngoa dụ quá lời!

(Thị trấn Pokhara trong sương sớm ...

... và lúc chiều tà)

Hơn 1 tuần rong ruổi những phố phường Nepal, bon bon trên chuyến xe xuôi ngược giữa những di tích cổ mang màu sắc Ấn giáo, 2 lên lên núi ngắm bình mình tô hồng rặng Hy Mã Lạp Sơn, tận hưởng không khí náo nhiệt ồn ào trong phố chợ thủ đô, nhấm nháp cái thi vị mát mẻ tiết trời thu tháng 11 giữa mùa lễ Ánh Sáng (Tihar); hôm nay tôi mới có dịp dành đôi dòng viết về Thiên đường du lịch này (hay ít ra đã từng như thế).

(Bình minh trên hồ Phewa, Pokhara)

(Chập chùng núi trắng trong mây)

Du lịch Nepal, khi đi đừng quay đầu lại bởi vì cảnh đẹp lắm, núi non hoành tráng lắm, đường phố bụi bẩn lắm, người đông lắm, giá rẻ lắm, chém cũng đẹp lắm, đồ ăn ngon lắm, cái gì cũng lắm, cũng nhiều, khen chê âu cũng là việc nên làm của người xứ khác ^^

(Trời thu xanh trong vắt ở Patan, Kathmandu)

(Phố phường chật hẹp người đông đúc)

(Bồng bế nhau lên nó ở non)

Nhật trình Nepal sẽ lần lượt được gửi đến bạn đọc qua các phần sau:

- Phần 0: hơn 30 giờ lòng vòng Bangkok - Delhi - Kathmandu - Pokhara
- Phần 1: trong trẻo Pokhara, nồng nàn Sarangkot
- Phần 2: ồn ào Thamel hay thiên đường của dân du lịch
- Phần 3: lạ lẫm Changu Narayan, xưa cũ Bhaktapur, hùng tráng Patan
- Phần 4: Kathmandu quên lối về
- Phần 5: đắm say Nagarkot, rung động Swayambunath, rực sáng Boudhanath
- Phần 6: Nepal trong mắt ai hay khúc vĩ thanh

(còn tiếp)

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Trở lại với bạn đọc trong bài tiếp theo của phần 3, trong buổi sáng sau khi thăm làng Changu Narayan, chúng tôi tiếp tục đến với đô thị cổ Bhaktapur - niềm tự hào của người Nepal - luôn được mệnh danh là Thành phố văn hoá Newari (The City of Culture)

Một đoạn tự trào phỏng thơ bác Bảo Sinh trước khi vô đề:

Đi xem đất nước Nepal
So ra gái đẹp thua xa nước mình
Còn như miếu mạo cung đình
Không xem cũng biết rằng mình kém xa ...

Đôi nét lược sử đô thị cổ Bhaktapur: nằm trên con đường buôn bán nối liền Tây Tạng và Ấn Độ, Bhaktapur đã sớm có mặt trên bản đồ thế giới từ thế kỷ 12 dưới triều đại vua Ananda Malla; sau đó gần 500 năm, nơi đây trở nên hùng mạnh trù phú hơn, dấu tích dễ thấy nhất chính là quần thể Quảng trường cung điện (Dubar Square - tiếng Nepal 'Dubar' có nghĩa là 'Palace', hay 'cung điện). Trong những lúc cường thịnh nhất của phố thị Bhaktapur, lịch sử đã ghi lại hơn 170 đền thờ miếu mạo cùng vô vàn chạm trổ điêu khắc kỳ thú trong quần thể thành phố và quảng trường. Ngày nay du khách đến Nepal sẽ có dịp chiêm ngưỡng những di sản văn hoá còn bảo tồn được giữa lòng Bhaktapur mà tuổi đời đã hơn vài trăm năm có lẻ.

Khu vực trung tâm của Bhaktapur là Dubar Square. Cụm từ 'Dubar Square' sẽ còn trở đi trở lại trong nhiều bài viết sắp tới, bởi xu hướng chung của các triều đại phát triển rực rỡ ở Nepal là xây dựng những quảng trường với nhiều công trình kiến trúc độc đáo, là sự phô diễn về sức mạnh, cũng là tôn vinh văn hoá Hy Mã. Kết quả là chúng ta sẽ có nhiều dịp đi bộ mỏi chân và lạc giữa các đền thờ và tượng tháp

Bác tài xế nhiệt tình đưa chúng tôi vào tận cổng chỉ chỗ mua vé kèm theo lời dặn cứ đi cho mỏi chân rã cẳng đi, 2 tiếng nữa mệt rồi thì quay ra! Lúc đầu tôi tưởng bác tài nói đùa vì không nghĩ Bhaktapur lại rộng đến mức đi bộ 2 tiếng mới xuể, nhưng phải hơn 2 tiếng sau tôi mới có thời gian nghỉ ngơi và kiểm chứng rằng mình đã ... sai. Theo Cổng Sư Tử (Lion Gate, theo cách gọi của Lonely Planet - Nepal), chúng tôi rảo bước đi vào Bhaktapur giữa lúc mặt trời đã chói chang cận trưa:

Con đường đi vào có đoạn dốc lên thoai thoải, các bạn Nepal phóng xe máy vèo vèo trên đoạn này

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Khung cảnh thanh bình bên ngoài cổng Lion Gate:

Giá vào cửa của Bhaktapur đắt kinh khủng! 750 NPR (~10 USD), là vé thăm quan đắt nhất toàn Nepal, trong khi đó giá cho các nước láng giềng như Trung Quốc, Bhutan, Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Srilanka, Maldives thì chỉ có 50 NPR! Thẻ sinh viên quốc tế hay thẻ doanh nhân APEC hay thẻ xanh của Mỹ đều không có tác dụng ở đây ...

Sau cổng soát vé Lion Gate là khuôn viên chính của Bhaktapur, nơi du khách sẽ gặp vô số những tượng đá lớn hay chạm trổ điêu khác trên gỗ, trên đá ... mà tôi dù rất cố gắng nhưng vẫn bị bỏ sót không kịp ghi lại và tìm hiểu xem chúng tương ứng với vị thần nào hay truyền thuyết nào của đạo Hindu.

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Quảng trường Dubar Square của Bhaktapur hiện ra giữa nắng trưa gay gắt nhưng cũng không ngăn được dòng người đổ ra đi bộ, phần vì mải mê chụp ảnh, phần vì 'tiếc' giá vé đắt mà phải đi cho bõ

Một vài hình ảnh các đền thờ khi đi bộ vào quảng trường:

Kedarnath Temple (đối chiếu theo bản đồ Lonely Planet - Nepal):

Bên trái quảng trường là Phòng trưng bày Nghệ thuật Nepal (National Art Gallery) - vé vào cửa 100 NPR + vé máy ảnh 50 NPR phải mua thêm:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Cổng vào bảo tàng bên trái là tượng sư tử đực và tượng Hầu vương Hanuman 4 tay có từ thế kỷ 17; bên phải là tượng sư tử cái và bức tượng thần Vishnu trong hoá thân Narasimha nửa người nửa sư tử (đã có dịp đề cập với bạn đọc trong bài viết về Changu Narayan phần trước):

Liền kề Gallery là cánh Cổng Vàng (Golden Gate hay Sun Dhoka) sẽ dẫn du khách vào Cung điện 55 cửa sổ (55 Windows Palace). Cánh cổng được trang trí cực kỳ đẹp với các hoạt tiết bằng đồng mạ vàng của Garuda - con vật cưỡi của thần Vishnu, các stupa cách điệu, sư tử, voi ... cùng tượng nhỏ 4 đầu 10 tay của thần Taleju Bhawani - được coi là thần bảo hộ của vương triều Malla. Thoạt trông cánh cổng này ít ai nghĩ rằng nó đã được xây dựng từ thế kỷ thứ 17, đến nay đã hơn 400 tuổi!

Phía trước Golden Gate, ở vị trí trung tâm quảng trường là cột đá lớn, trên đỉnh là tượng thân đồng của vua Bhupatindra Malla, vị vua trị vì Bhaktapur vào thế kỷ 17:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Cột đá vua Bhupatindra Malla dựng ngay trước đền thờ đá Vatsala Durga mang phong cách kiến trúc Ấn Độ với quy mô không lớn nhưng chạm trổ rất cầu kỳ tinh xảo từ tầng đáy lên ngọn tháp:

Phía trên đền thờ là chuông lớn Taleju Bell dựng từ những năm 1737 để đánh những buổi cầu nguyện sáng và tối:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Đứng ở vị trí đền thờ đá Vatsala Durga nhìn sang bên phải du khách sẽ thấy giếng nước đá nằm liền kề với đền Pashupatinath thờ thần Shiva, đây là bản sao của đền thờ lớn Pashupatinath nổi tiếng của Nepal (nằm bên bờ sông Bagmati phía Tây thủ đô):

Nếu nhìn sang trái, du khách sẽ bắt gặp ngay 1 kiến trúc bắt mắt thú vị khác: tháp Chyasilin Mandap 10 mái:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Đi bộ tiếp, chúng tôi bắt gặp ngôi đền Siddhi Lakshmi bằng đá đặc trưng phong cách Bắc Ấn (Shikhara Style):

Xin cùng bạn đọc tản mạn đôi dòng về những kiến trúc thường gặp ở Nepal trước khi tiếp tục khám phá Bhaktapur kẻo mọi người sẽ thấy nhàm chán bởi quanh quanh các đền thờ cung điện đều có vẻ hao hao nhau Nằm gọn dưới chân dãy Hy Mã lại chịu ảnh hưởng đa phương từ những nền văn minh lớn như Ấn Độ, Trung Quốc, Tây Tạng; Nepal dung nạp trong mình 1 sự đa dạng văn hoá mà thể hiện mạnh mẽ nhất chính là trong kiến trúc. Người ta chia kiến trúc chính ở Nepal ra 3 dạng lớn:

+ Pagoda Style: với mái chồng nhiều tầng, có thể thấy trong các công trình như Changu Narayan, giữa các Dubar Square của Bhaktapur, Patan, hay Kathmandu
+ Stupa Style: với cấu trúc dạng tháp luôn gặp trong Phật giáo Tây Tạng, thể hiện rõ nhất qua kiến trúc của đền Swayambhunath hay tháp Boudhanath của Nepal (sẽ được giới thiệu cụ thể hơn trong các bài viết tới)
+ Shikhara Style: được cho là bắt nguồn từ kiến trúc đền Hindu vùng cao nguyên Bắc Ấn. Đền Siddhi Lakshmi là 1 công trình như vậy; sự cầu kỳ của Shikhara Style thể hiện không chỉ trong kiến trúc ngôi đền mà còn là các bức tượng người và vật bằng đá chia ra xếp theo mỗi bậc thang lên đền:

Đối diện với đền Siddhi Lakshmi là dãy hành lang gỗ dài rất đẹp với cột kèo tinh xảo nhẵn bóng dấu thời gian:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Công cuộc thăm thú và chụp ảnh Bhaktapur của chúng tôi tạm thời gián đoạn thú vị vì những bạn nhỏ Nepal dễ thương đang nô đùa chơi trong khu vực này của quảng trường, gửi đến bạn đọc vài tấm ảnh ngoài lề:

Đi qua Siddhi Lakshmi, du khách sẽ đến 1 khoảng sân rộng khác kém phần hào nhoáng hơn, đánh dấu bằng cặp đôi sư tử đá có phần lạc lõng

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Nổi bật nhất trong khu vực này là đền Fasidega Temple thờ thần Shiva có màu trắng toát, toạ lạc trên 6 tầng đế xây gạch nung đỏ, 2 bên bậc thang có đặt tượng voi, sư tử và bò rất oai vệ. Đây cũng là vị trí cao nhất trong quần thể Bhaktapur mà du khách có thể đứng ngắm quanh quảng trường.

Đồng hồ lúc này đã chỉ chính Ngọ, mải mê lang thang và chụp ảnh, chúng tôi đã tiêu tốn hơn 1 giờ đồng hồ. Đuối sức dưới trời nắng gắt, chúng tôi quyết định tránh nắng bằng cách đi xuyên qua các ngõ nhỏ nối khu vực Dubar Square với khu vực nổi tiếng thứ 2 của đô thị Bhaktapur: Taumadhi Tole. Bên trong các ngõ nhỏ này là các cửa hiệu bán đồ lưu niệm Nepal, quán ăn và nhà trọ dày đặc, thích hợp với du khách muốn mua sắm và nghỉ chân:

 

[yilka]

Phần 3: xưa cũ Bhaktapur

Quanh quanh bàn cờ, cuối cùng chúng tôi cũng đến được Taumadhi Pole; khác với không khí ở Dubar Square nơi toàn khách du lịch nước ngoài, nơi đây nhộn nhịp và sầm uất với sự hiện diện của người bản xứ đang tấp nập sinh sống bán buôn:

Nằm ở vị trí đắc địa và là quán lớn nhất có thể nhìn thấy giữa Taumadhi Tole là cafe Nyatapola, nhưng chất lượng phục vụ bên trong thì kém xa hình thức bên ngoài, khuyến cáo các bạn có dịp ghé qua Bhaktapur đừng nên phí tiền và thời gian ghé qua quán này

Chỉ vài bước chân từ cafe Nyatapola, du khách sẽ gặp đền Bhairabnath Temple cao 3 tầng, là nơi thờ Bhairab - hiện thân sức mạnh của thần Shiva:

Cái tên thần Shiva - Đấng huỷ diệt đã quá quen thuộc với bạn đọc vì đây là 1 trong 3 vị thần quan trọng nhất của Hindu giáo (Brahma, Vishnu, Shiva). Hiện thân Bhairab của thần Shiva không chỉ được thờ phụng bởi Hindu giáo mà còn xuất hiện trong Phật giáo, cụ thể là Phật giáo Tây Tạng. Tượng thờ Bhairab ở Nepal hoàn toàn tương đồng với bức tượng tôi có dịp chụp bên trong Thập Vạn Phật Tự (Kumbum) khi đi thăm trấn Gyantse lần trước; xin đăng lại ảnh bức tượng để bạn đọc tham khảo: