800 cây số từ Đông sang Tây

[diengiadung]

Rồi cái túi cũng nhẹ tâng. Đông vui khiến những người gần đó tò mò lại gần và... xin "Cho mình cái quần đi".
Không biết làm sao nên lấy luôn cái quần jin chưa mặc của mình ra tặng!
Trong chuyến phượt 6 ngày này: Dũng mình chỉ được bà xã xếp cho 3 cái quần - cái đang mặc là cái thứ 2, sáng giờ cày vào thác nên toàn mùi mồ hôi. Bi giờ tặng rồi thì mai phải lấy bộ đồ dơ của những bữa trước ra mặc! Không sao cả, 'ở dơ' chỉ hai ngày nữa thôi mà...

Bỏ xừ chưa, còn sót cậu bé bơ vơ đàng kia. May mà còn kẹo, moi ra tặng các em hết.
Người ta có niềm vui nhưng bọn mình còn sung sướng bội phần. Chỉ là những món quà mọn không đáng gì, bọn mình ước mong được xem là chút tình của người phương xa:

Bây giờ muốn có thêm đồ cũng... hổng có rồi! "Nửa kia" lấy luôn cái áo định dành mặc ngày mai cho chị gái kia... rồi lại đành phải hẹn những người khác: 'lần sau mình sẽ đem lên thêm' dù không biết lần sau là đến bao giờ:

Rồi bọn mình cũng vẫy tay từ giã tiếp tục con đường đã đi. Phía trước sẽ là ngã 3 Bến Giằng, lúc này nắng khá gay gắt - điện thoại chỉ 10h15:

 

[diengiadung]

Chút thông tin về Nam Giang nhé:
Huyện Nam Giang nằm ở phía tây tỉnh Quảng Nam, phía bắc giáp huyện Hiên (một huyện cũ của tỉnh Quảng Nam, nay là hai huyện Đông Giang và Tây Giang), phía tây là Lào (dài 72 Km đường biên giới), phía nam là huyện Phước Sơn, phía đông là huyện Đại Lộc và Quế Sơn.

Giòng sông Thanh đỏ quạch phù sa chạy ven theo QL14D...:

Huyện có diện tích 1.836km2 và dân số là 19.000 người. Huyện lỵ là thị trấn Thạnh Mỹ[1] nằm trên đường Hồ Chí Minh, cách thành phố Đà Nẵng 60 km về hướng tây. Là nơi sinh sống của các dân tộc Ve, Cơ Tu, Tà Riềng...

Các đơn vị hành chính của huyện Nam Giang gồm thị trấn Thạnh Mỹ và các xã: Cà Dy, Tà Bhing, Tà Pơơ, Đắk Pring, Đăk Pree, La Dêê, Chơ Chun, La Êê, Đắk Tôi, Chà Vàl, Zuôih. Đời sống của nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu là sản xuất nông nghiệp nên huyện được Chính phủ cho hưởng cơ chế như Tây Nguyên.

Nghe nói trước kia trong mùa lũ khá hung dữ với làn nước cuộn:

Nhưng bây giờ thì như thế này: Rất nhiều đoạn trơ đá sỏi:

Do địa hình của huyện có nhiều sông suối, nên trong thời gian qua có nhiều đơn vị khảo sát, quy hoạch xây dựng thủy điện, hiện nay đã có 11 dự án về xây dựng thủy điện tại huyện Nam Giang. Trong đó, có dự án thủy điện Sông Bung 4 đang trong thời kỳ khởi công xây dựng với công suất 156MW.

Qua cây cầu Km0 + 704 thì đến trung tâm hành chính huyện Nam Giang:

Nam Giang còn có vàng sa khoáng và vàng gốc, có trữ lượng đá vôi ở Thạnh Mỹ khá lớn hiện đang được lên kế hoạch thăm dò, khai thác và lập dự án xây dựng nhà máy xi măng tại Thạnh Mỹ.

Website Nam Giang đã từng giới thiệu về du lịch của chính huyện mình: Nếu chỉ muốn khám phá một địa chỉ du lịch có tên Nam Giang, bạn chỉ mất khoảng 30 phút từ Đại Lộc trên quốc lộ 14B là dừng chân ở làng Rô, nơi che chở nuôi nấng cố nhà thơ Tố Hữu cùng nhiều chí sĩ cách mạng trong những lần băng rừng vượt ngục.

 

[diengiadung]

... Rồi dừng chân ở bến Giằng để lắng nghe khúc giao thủy của dòng sông Bung từng một thời là địa điểm gắn với các chiến công oai hùng. Là mạch nguồn của Khu Bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh. Những điều thú vị bỗng chốc ùa đến với bạn khi được tận mắt chiêm nghiệm những điều đã từng biết, đọc qua ở đâu đó hoặc với cảnh núi non hùng vĩ của núi rừng Trường Sơn bắt đầu từ ngã ba sông Bung.

Ăng ten 'chảo' để xem truyền hình trước các nhà ven đường - có lẽ do nhà nước hỗ trợ món ăn tinh thần. Đây là dãy nhà 'xịn nhất' ngay trung tâm hành chính Nam Giang:

Từ đây bạn có thể ngược trên quốc lộ 14D như dải lụa mềm vắt lưng chừng núi. Một ngã ba có biển hướng dẫn, rẽ qua rẫy lúa, nương bắp, lúc ngang dọc qua suối là con đường dẫn đến thác Grăng. Đây là đoạn đường để lại dấu ấn nhiều nhất nơi du khách trong hành trình chinh phục “tam thác Grăng” (đây là con thác mà bọn mình vừa ra) bởi phải qua nhiều đoạn dốc, đường hẹp, ghềnh đá hiểm trở.
Nhưng, bạn sẽ không dễ bỏ cuộc khi trên đường vào Grăng đã được kiến tạo sẵn những bộ ván dã chiến bằng thân cây, nhiều chiếc võng rừng bằng rễ cây tự nhiên làm những trạm nghỉ chân tiếp sức cho du khách.

Rời khỏi ngã 3 bến Giằng, QL14 bây giờ chạy theo sông Bung bên phải đường...
Nhưng nhìn kìa: lòng sông trơ đáy! Rừng Trường Sơn ngút ngàn, vậy nước đi đâu hết rồi? Hay do các thủy điện tóm gọn hết?

Tất cả khó khăn sẽ tan biến khi bạn đang đứng trước thác Grăng tung bọt trắng xóa, bồng bềnh trong cõi âm u Trường Sơn. Đẹp nhất ở Grăng có lẽ là thác 3 với độ cao hơn 30 mét, tung bụi nước mịt mù, xõa trắng trên những vách đá bám rêu..

Nắng bây giờ đã lên khá gắt. Thi thoảng trên đường lại có bóng ngươi dân tộc: chân xoải bước, lưng mang gùi, vai khoác "lưỡi mác Tây nguyên" lóng lánh trong nắng:

Xe mình thong dong chạy trên con đường vắng, nhìn phía phải trông như một nông trại nhỏ...:

Suối nguồn trong trẻo Grăng tạo hấp lực mới để du khách tiếp tục khám phá Zơ Ra, một làng dệt Cơtu có từ lâu đời. Làng nhỏ, thanh bình với đàn bò ung dung gặm cỏ bên triền sông. Làng Cơtu nào cũng có người đan áo, dệt vải nhưng không đâu bằng Zơ Ra bởi nhà nhà đều có khung dệt với sản phẩm đặc trưng là những chiếc váy áo, tấm dồ thổ cẩm đính bằng những hạt cườm tinh xảo.

Thổ cẩm Zơ Ra mang vẻ mềm mại như cách sống lặng lẽ của thiếu nữ Cơtu giữa rừng sâu. Sản phẩm giản đơn ở cách chế tác nhưng tinh xảo, cầu kỳ trong từng đường nét. Bạn lại sẽ có cảm giác thú vị khi được chứng kiến những sản phẩm này là chiếc cầu nối thêm sự gần gũi giữa hai dân tộc Lào - Việt anh em tại một phiên chợ sơ khai, bồng bềnh giữa màn sương trên độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển ở cửa khẩu Đắc Ốc...

Bên trái là núi và rừng, bên phải không xa dòng sông Bung đâu:

Nam Giang còn nghèo nhưng đẹp, nhiều tiềm năng để khai phá du lịch, khai thác khoáng sản, thủy điện... nhưng gìn giữ được những gì đang đã có cho ngày sau sẽ là bài toán khó trong việc hòa hợp giữa phát triển và bảo tồn thiên nhiên.

 

[diengiadung]

Vượt qua cây cầu Sa Min, cắt ngang một phụ lưu của sông Bung. Đoạn sông này xem trên bản đồ lại mang tên Dak Mi:

Nhưng tên gì thì tên, còn đáy nước vẫn trơ trọi..:

Mình đã nghiên cứu đường trước khi đi - trong hướng dẫn mình đi có ghi rõ là sắp qua cầu: đường sẽ nằm bên phải sông.
Ngộ nghen, hồi ở Bến Giằng thì qua cầu: đường bên trái sông - giờ lại qua cầu để nằm bên phải...:

Đây rồi: cây cầu khá dài mang tên là cầu Xơi thuộc lý trình 1340 + 369.
"Xơi" đây chắc là bị xơi hết nước...

... nên dòng sông cuồn cuộn nước trước kia thì bây giờ như thế này nè:

 

[diengiadung]

Nhưng noi đây cũng cho bọn mình một ấn tượng khó phai nhòa về những cung đường, những ánh mắt và ngọn thác hoang sơ... mà nhất định bọn mình sẽ có ngày tái ngộ lại lần nữa.

Một đường cong gần thôn Ngoi, phía trên núi là đường dây 500km Bắc Nam:

Cột kilômet bên đường cho biết còn 37km nữa sẽ đến Khâm Đức. Mình đoán rằng thác Bà hoàng Mô ních không còn xa... nhưng không biết có đẹp như ảnh trên internet không với tình hình nước thế này:

Áng chừng đây là địa phận thôn Rô...:

Bây giờ, nơi bọn mình đang hướng đến là huyện Phước Sơn - Nơi dừng chân sẽ là thị trấn Khâm Đức, nơi từng có một thời người ta gọi là "Thị trấn giang hồ" với hàng ngàn người nhập cư tứ xứ về đây khai thác vàng...

 

[diengiadung]

Khâm Đức: tiến về phía trước.

Song nghĩa: Khâm Đức, thị trấn bọn mình đang hướng đến, cũng là một thị trấn đang vươn lên tiến về phía trước...

QL14, đoạn từ Thạnh Mỹ về Khâm Đức - xưa kia từng mang danh 'thị trấn giang hồ':

Thị trấn Khâm Đức thuộc huyện Phước Sơn tỉnh Quảng Nam với dân số trên 20 ngàn người. Trước kia, cứ nói đến Phước Sơn - Khâm Đức... thì ai cũng nghĩ đó là một mảnh đất lắm vàng kèm theo nhiều tệ nạn xã hội và những cảnh thanh toán lẫn nhau nơi rừng sâu hoang vắng... đến mức nơi này từng mang danh là "Thị trấn giang hồ".
Những lời đồn đại về một thị trấn vàng, phảng phất không khí lạnh lùng, kiêu bạc đầy nghi hoặc như các thị trấn giang hồ dọc miền viễn Tây trong truyện của Jack London, đã khiến nhiều người e ngại lẫn tò mò lần đầu tìm đến .

Bên trái đường: dòng sông Bung (DakMi) - thượng nguồn sông Vu Gia vẫn trơ trọi đáy...
Đây là đoạn xưa kia đầy những ghềnh, nước cuồn cuộn trong mùa mưa. Rừng ngập tràn nhưng nước đã về đâu?:

Hơn mười năm trước, nạn khai thác vàng lậu đã thu hút hàng ngàn người tứ chiến giang hồ đổ về đây lập băng lập nhóm, đào đãi tìm thứ kim loại quý giá kia. Từ đó cũng sinh ra lắm tệ nạn, ma tuy và tội ác ăn theo, tình hình bất ổn.
Không những vậy: giao thông từ thị trấn đi các nơi rất khó khăn, đường 14 khi ấy là con đường cực kỳ xấu, lại là độc đạo nối liền huyện Phước Sơn với vùng xuôi.

Bọn mình vào địa phận huyện Phước Sơn. Từ đây đến trung tâm thị trấn còn khoảng hơn 30km nữa:

Có những đoạn nền đường đổ bằng bê tông...:

Năm nào cũng xảy ra nhiều vụ nước cuốn chết người qua ngầm khi có lũ, nhất là ngay đoạn cầu Xơi bây giờ. Thường dân, học sinh, cán bộ và cả cánh lái xe nóng lòng vượt lũ đã bị nước cuốn trôi khi qua đây. Đó là chuyện khi mùa mưa mới đến...
Còn lại, mỗi năm Khâm Đức hoàn toàn bị cắt đứt giao thông với miền xuôi từ hai đến ba tháng do đường sá bị sạt lỡ, lũ quét. Đã có nhiều trường hợp bệnh nặng không thể đưa lên tuyến trên được vì giao thông trắc trở đành phải chịu chết ở tuyến huyện...

... nhưng đa phần nền thảm nhựa đường. Tất cả là do người ta tính toán ở nền móng để làm đường theo quy cách tối ưu:

 

[diengiadung]

Đó chỉ là một phần khổ ải trong giai đoạn từ năm 1997 trở về trước. Còn bây giờ, Phước Sơn đang được nhắc đến như một mảnh đất giàu tiềm năng, là nhân tố đóng vai trò hạt nhân, là động lực phát triển cho toàn bộ vùng phía Tây - Nam của tỉnh Quảng Nam. Nạn khai thác vàng lậu giảm hẳn, các điểm nóng về ma túy và tệ nạn bị triệt phá, lập lại an ninh trật tự trên địa bàn.

Những cảnh mà mình không hề muốn thấy tý nào: Cây bị đốn bỏ ngổn ngang bên đường - cây rừng hay cây trồng? chả biết được!:

Ngày nay, từ Khâm Đức đi về miền xuôi có thể theo đường Hồ Chí Minh theo hướng Đà Nẵng hay Kontum hoặc theo quốc lộ 14E theo ngã Thăng Bình, chỉ hơn hai tiếng đồng hồ trên đoạn đường chưa đầy vài trăm cây số.

Mỗi ngày, xe khách từ Gia lai, Kon Tum theo hướng Đà Nẵng trên đường Hồ Chí Minh cũng có hơn chục chuyến ngang qua thị trấn, ngày Tết thường tăng lên gấp hai ba lần, nên việc đi lại lại càng thuận lợi hơn.

Cột km ghi: Ngọc Hồi 130km, bên cạnh là bảng 'Khu du lịch thác nước Thanh Nhàn - cách 200m". Thác Bà hoàn Mô Ních đây, giờ Cty Thanh Nhàn đầu tư vào nên 'rốp' luôn tên:

Khi xưa, chưa có đường thì có lẽ đẹp lắm. Bây giờ lộ chạy ngang, phía chân thác là cầu kè cho khách ngắm thác... còn bên kia là nhà hàng, giải trí...
Ít cả nước và khách:

Nếu có máy xịn, xuống cầu kè rồi zoom đầy ra thật xa mới lấy toàn cảnh thác được, máy mình chịu!

 

[diengiadung]

Lưu lượng xe khách và xe tải ngày càng nhiều, Khâm Đức với vị trí dừng xe thuận lợi đã trở thành điểm đỗ cho hành khách nghỉ chân. Vì thế, ở thị trấn và cả ngoại ô đã hình thành những dãy phố kinh doanh hàng ăn nhộn nhịp, các trạm đổ xăng - làm lốp đang mọc lên.

Nhiều người dân và các doanh nghiệp đã bỏ vốn bạc tỉ để đầu tư các khách sạn khang trang để đón khách. Từ những khách sạn dạng "có sao" như Khách sạn Khâm Đức, KS Bé Châu Giang đến những nhà nghỉ bình dân nhưng vẫn tạo được sự thoải mái cho khách vãng lai.

Ngang qua cây cầu, bọn mình thấy dòng suối này: hoang sơ và rất đẹp. đẹp hơn cả chốn kinh doanh.
Mãi mê chụp nên áo gió 'nửa kia' dính sơn tùm lum! Hóa ra người ta mới sơn các thanh chắn hai bên:

Còn 17 cây số nữa sẽ đến Khâm Đức, đây là Km1362.
Mà nè, đường vắng nhưng đừng ham tốc độ... vì một hồi sau bọn mình sẽ chạm trán những hai nơi có CSGT đứng ven đường đấy:

Thổ còi giữa rừng? Cũng vì sự an toàn cho chính bạn thôi, mình cứ 60km/h đỗ lại, không ai thổi cả.

 

[diengiadung]

Khâm Đức bây giờ về đêm rực sáng ánh điện từ lưới quốc gia và ngày càng yên bình với những hiệu cà phê sân vườn, những hiệu ăn sang trọng. Nhiều tiền của được đầu tư, xây dựng lên các trang trại trồng quế, nhân giống sâm Ngọc Linh... cùng hàng trăm ngàn cây dó lấy trầm.

Lâu lâu, QL14 lại tái kiến dòng sông khát. Đáy lỏm chỏm đá:

Một vạt rừng bị vạt phẳng, không c1 dây cao thế ngang qua - chắc người ta trồng cây công nghiệp:

Riêng chương trình 135 của chính phủ, Phước Sơn đã giải ngân nhiều tỉ đồng để quy hoạch các cụm dân cư và xây dựng hệ thống giao thông nông thôn ở nhiều xã.
Khâm Đức trở thành đô thị loại 4 và là trung tâm kinh tế chính trị của huyện Phước Sơn. 5 năm qua, thị trấn đã từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng thương mại dịch vụ - tiểu thủ công nghiệp - nông - lâm - nghiệp. Khâm Đức - Phước Sơn đang vươn dậy, đứng lên, đóng vai trò là hạt nhân, là động lực phát triển cho toàn bộ vùng phía Tây - Nam của tỉnh và xứng đáng là thủ phủ Tây Đô của Quảng Nam trong tương lai.

Hiếm hoi lắm mình mới gặp một người bộ hành, còn xe thì thỉnh thoảng lại có:

Đổ dốc từ trên cao xuống, gió vù vù bên tai. Bất chợt mình nhìn thấy cái này...

Một đập thủy điện to chà bá chắn ngang dòng sông Bung! Đây là thủy điện Đăk Mi 4A, nhiều người cho rằng đây là tác nhân chính khiến cho hạ nguồn sông Vu Gia thiếu nước. Dòng sông này mà thiếu nước thì sẽ ảnh hưởng tới thành phố Đà Nẵng:

 

[diengiadung]

Ngã 3 Khâm Đức phía trước: chạy thẳng là ngang thị trấn, rẽ trái thì vô QL14E đi Tam Kỳ:

Mình đi thẳng để đến Khâm Đức, từ đoạn này đến thị trấn toàn là dốc liên miên - lên cao dần. Chợt nghe lùng bùng lỗ tai, hiệu ứng giảm áp xuất khi lên cao đó mà:

Sau khoảng 7km thì thấy cổng lớn có chữ "Huyện Phước Sơn" với trung tâm là thị trấn.
Nếu vẫn cứ chạy thẳng, ta sẽ qua đèo Lò Xo rồi đến thị trấn Đăk Glei:

Lúc này đã là 12h trưa, cái cần kiếm trước tiên là 'cơm dĩa'. Chỉ 15k/dĩa kèm canh, bia Larue lon 10k. Ở đây chỉ có bia này cũa hãng Chương Dương, ngoài ra không có bia gì khác: