Nhìn theo con mắt của máy ảnh

[Lekima]

(Tiếp theo)

Đến đây chắc các bạn sẽ hỏi là có công thức, cách để tính Dof không nhỉ? Vâng câu trả lời là có, một số loại ống kính cũ là nó đã có sẵn ngay trên ống kính, người ta gọi là thước đo vùng ảnh rõ. Bây giờ vì đã có nút xem trước vùng ảnh rõ như tôi đã nêu trên hoặc có cả chế độ Depth Program, máy sẽ giúp ta tính toán khẩu độ khi canh nét vào điểm gần nhất và xa nhất cần lấy nét nên cũng rất tiện rồi.

Công thức tính kiểu biểu diễn bằng một hàm số nào đó thì tôi không có ở đây . Nhưng tôi để dưới đây đường dẫn vào một trang web có thể tính toán DOF trực tuyến, ngoài ra còn có thể tải phần mềm về máy hay các thiết bị cầm tay để chạy. Một công cụ thật tiện lợi: Thông số các bạn cần phải điền là loại film gì bạn đang sử dụng:từ APS, 35mm, 6x6, 6x7 hay cả D70, D100, Canon 20 D vân vân và vân vân, tiêu cự đang sử dụng là bao nhiêu mm, khẩu độ mở là bao nhiêu và cuối cùng là bạn đang đứng cách "con mồi" bao nhiêu (đơn vị do ta tuỳ chọn). Chương trình sẽ tự động tính toán cho chúng ta. Hãy tham khảo một trong hàng trăm trang có nhé .

http://www.dofmaster.com/dofjs.html

http://www.andrewmishura.com/special_projects/dof/avm_dof_calc20030309.xls

http://doug.kerr.home.att.net/pumpkin/DOF_calculator.xls

Việc quản lý các bảng tính hay sử dụng như thế nào phụ thuộc vào trí nhớ, kinh nghiệm, hay thiết bị cầm tay nếu bạn có, và cả trí thông minh nữa đấy .

5.3. Vùng ảnh rõ cực đại:

Trong toán học đó là Min và Max, min của dof thì chẳng thấy ai quan tâm nhiều? Mà Max thì lại được quan tâm nhiều hơn, cách ứng dụng Max của vùng ảnh rõ chính là việc áp dụng các công thức trên kết hợp với mẹo lấy nét, cái này thường áp dụng cho ảnh phong cảnh.

Cái "lày" được sử dụng như sau: Khi ống kính hội tụ ở vô cực (tức là khi điều chỉnh bằng tay cho canh nét ở cái số 8 "đi ngủ" đấy). Ta sẽ có thông số về khoảng cách đếm mặt phẳng rõ nét gần nhất - được gọi là mặt phẳng vượt tiêu - Lúc này quay trở lại ta lại lấy nét đúng vào mặt phẳng vượt tiêu khi đó ta sẽ có Vùng ảnh rõ tối đa tại mỗi khẩu độ, một hiệu quả cũng khá bất ngờ

Ví dụ:

Nếu để ống kính hội tụ ở vô cực, lúc này vùng ảnh rõ từ cái cây thứ 3 (từ trái sang) đến vô cực.

Khi đó ta lấy nét tại đúng cái cây thứ ba đó, vùng ảnh rõ sẽ dài tối đa, mặt phẳng rõ nét sẽ bắt đầu từ cái cây thứ nhất

Chúc các bạn thành công với Khẩu độ và Vùng ảnh rõ, buổi sau chúng ta sẽ học tiếp về tốc độ và kỹ thuật lia máy

 

[Lekima]

Hôm nay chúng ta lại học tiếp bài mới, đó là bài học về tốc độ. Bình thường chúng ta có thể làm chủ cái tốc độ xe máy khoảng 100km/h là tối đa (tôi mới đi 110km/h mà không thể mở mắt ra được ), còn ô tô thì ở ta mới cho đi 100km/h mặc dù thỉnh thoảng cũng thử 130km-150km/h cho nó có cảm giấc. Ấy vậy mà cái máy ảnh nó có thể lên đến 1/8000 giây thì quả là một vấn đề lớn lao. Nhưng dù sao chúng ta đã cầm "súng", đã chọn xong đạn, đã ngắm kỹ mục tiêu mà lại không làm chủ được tốc độ của đạn thì quả là có bắn "trúng" nó cũng mất phê . Nào chúng ta hay bắt đầu "Làm chủ những tốc độ kinh người".

6. Làm chủ tốc độ (Shutter Speed):

6.1. Khái niệm cơ bản:

Tốc độ là thời gian màn trập trong máy mở ra để ánh sáng lọt qua khẩu độ ống kính đến phim .

Tốc độ máy tính bằng giây và được ghi trên máy như sau: T-B-2-4-8-15-30-60-125-250 v.v...Nên nhớ các trị số trên thật ra là phân số : 1/8 giây - 1/30 giây .

- T (time) là tốc độ mở lâu . Khi bấm máy lần thứ nhất màn trập mở, bấm lần thứ hai màn trập đóng . (Một số máy không có tốc độ T).

- B (bulb) cũng là tốc độ mở lâu . Khi bấm và giữ nút bấm màn trập mở , khi buông tay màn trập đóng . (T, B nó ở máy cơ nhé)

- Hai tốc độ kế nhau, thí dụ 1/60 và 1/125: tốc độ 1/125 nhanh gấp 2 lần 1/60 và cho lượng ánh sánh đến phim chỉ bằng nửa tốc độ 1/60.

6.2. Yếu tố ảnh hưởng:

6.2.1. Hướng di chuyển của chủ đề:

Hãy ghi nhớ hình vẽ sau:

Chủ thể chạy ngang song song với ống kính cần tốc độ lớn hơn chạy chéo với ống kính. Cụ thể:

- Chủ thể chạy ngang song song với ống kính nếu dùng được tốc độ 1/250.
- Thì cùng với tốc độ ấy của chủ thể hướng chạy chéo (góc chuẩn 45độ) chỉ cần dùng tốc độ 1/125.
- Cũng cùng với tốc độ ấy của chủ thể hướng chạy thẳng vào ống kính, chúng ta chỉ cần dùng tốc độ 1/60


Để thấy rõ hơn chúng ta hãy xem các ảnh thử nghiệm dưới đây:

Tốc độ 1/350 -------------------------------------- Tốc độ 1/45

 

[Lekima]

Tốc độ 1/350 -------------------------------------- Tốc độ 1/45

Tốc độ 1/1000

Lưu ý: Chọn tốc độ lia máy cũng phụ thuộc cả hướng chạy của chủ thể.

 

[Lekima]

Đây là bức chụp với tốc độ 1/40 ở tiêu cự 50mm. Tôi chọn góc và thời điểm chụp để người đi đầu đang lao thẳng vào ống kính, người ngồi khoang thứ hai đang đi chéo ống kính, còn những người đi sau đang chạy gần như ngang ống kính. Và các bạn có thể thấy cùng một tốc độ của chủ thể và tốc độ chụp, hướng chạy nó ảnh hưởng ra làm sao nhé.


6.2.2. Tiêu cự tại thời điểm chụp:

Cái này thì các bạn đã được biết qua "Quy tắc tốc độ an toàn tối thiểu rồi", tôi chỉ xin nhắc lại một tẹo:

Trong trường hợp chụp chỉ cầm bằng tay, để đảm bảo cho hình ảnh rõ nét, tránh bị rung. Tốc độ được lựa chọn tối thiểu là nấc tốc độ nhanh hơn và gần với tiêu cự ống kính tại thời điểm chụp nhất. Tốc độ này được gọi là tốc độ an toàn. Tốc độ chụp thấp hơn, hình ảnh rõ nét bắt đầu phụ thuộc vào sự may rủi.

Vậy nếu cầm tay chụp mà muốn hình ảnh rõ nét hãy ghi nhớ:

- Tốc độ chụp là phân số bé hơn và gần phân số 1/tiêu cự nhất (tại thời điểm chụp) (use shutter speeds of at least 1/focal-length)

- Khi sử dụng ống kính tiêu chuẩn tốc độ chậm nhất cần dùng là 1/60

- Tốc độ 1/15 thường là tốc độ chậm nhất mà cái tay ta có thể cầm được . Tôi nghĩ tương lai cái chân máy sẽ biến thành cái robot có thể gắn vào tay đấy?

 

[Lekima]

6.2.4. Tốc độ di chuyển của vật chụp:

Muốn bắt được chuyển động để đối tượng cần chụp đang di chuyển không bị mờ nhoè (như chụp thể thao, duyệt binh...) thì hãy nhớ quy tắc:

Tốc độ di chuyển của chủ thể càng nhanh, tốc độ trập của máy ảnh càng phải nhanh.

Xin gợi ý vài tình huống tham khảo:

- Đi bộ, tay chân chuyển động bình thường : trung bình 1/250
- Duyệt binh: trung bình 1/320
- Chạy bộ, trẻ còn đùa nghịch: khoảng 1/500
- Đá bóng, biễu diễn võ: Khoảng 1/500
- Xe ôtô, xe máy chạy trên đường: Khoảng 1/1250
- Giao bóng Tennis: khoảng 1/1500
- Đua xe, đua ngựa : 1/2000

Cái này hoàn toàn phụ thuộc vào tình huống cụ thể lúc chụp, khoảng cách, ống kính sử dụng mà ta điều chỉnh cho hợp lý.

Lưu ý: Tốc độ gợi ý trên cho trường hợp chạy song song với ống kính, nếu chạy chéo tốc độ giảm một nửa, chạy thẳng với ống kính thì lại giảm thêm một nửa nữa.

 

[Lekima]

7. Lia máy - kỹ thuật luôn ngắm trúng "con mồi":

Đây là kỹ thuật lia máy ảnh theo chủ thể làm sao luôn giữ đều chủ thể trong khung hình và đến thời điểm "tốt" thì bấm máy. Sử dụng tốc độ chậm hơn bình thường để làm nổi rõ chủ thể trong một hậu cảnh mờ.

7.1. Chọn tốc độ lia máy:

Như bài học ngay phần trên để bắt rõ các đối tượng chuyển động, tốc độ gợi ý trong trường hợp chạy song song với ống kính như sau:

- Đi bộ, tay chân chuyển động bình thường : trung bình 1/250
- Duyệt binh: trung bình 1/320
- Chạy bộ, trẻ còn đùa nghịch: khoảng 1/500
- Đá bóng, biễu diễn võ: Khoảng 1/500
- Xe ôtô, xe máy chạy trên đường: Khoảng 1/1250
- Giao bóng Tennis: khoảng 1/1500
- Đua xe, đua ngựa : 1/2000

Nguyên tác chung là chọn tốc độ Lia máy sẽ giảm đi một nửa, nghĩa là trong trường hợp chủ thể chạy song song với ống kính, tốc độ lia máy ít nhất phải là:

- Đi bộ, tay chân chuyển động bình thường : trung bình 1/125
- Duyệt binh: trung bình 1/160
- Chạy bộ, trẻ còn đùa nghịch: khoảng 1/250
- Đá bóng, biễu diễn võ: Khoảng 1/250
- Xe ôtô, xe máy chạy trên đường: Khoảng 1/640
- Giao bóng Tennis: khoảng 1/800
- Đua xe, đua ngựa : 1/1000

Đại ý là vậy, và sau đó chúng ta lại áp dụng quy tắc phụ thuộc của tốc độ vào khoảnh cách đến vật chụp hay tiêu cự ống kính lúc sử dụng hoặc hướng chạy của chủ thể theo phần 6.

7.2.Lưu ý:

- Trong mỗi loại máy ảnh tầm bán chuyên nghiệp đều có chức năng lấy nét theo chủ thể di chuyển. Đây là cách hay được áp dụng, còn trong trường hợp setup nếu đã có sẵn vị trí rồi tất nhiên là khoá cái lấy nét ở chỗ đó và cho mẫu tung tăng mà đi thôi .

- Chủ thể cần di chuyển "đều đặn", còn nếu chưa thì chỉ phụ thuộc vào cảm nhận của cái tay cho khuân hinh luân "giống nhau" ở các thời điểm ngắm.

- Chụp đi xe đạp thông thường có thể dùng tốc độ từ 1/10 đến khoảng 1/30 để Lia máy.

- Chụp thấp hơn 1/10, là 1/8 hay 1/6 chủ thể sẽ không còn rõ như bình thường. Nhưng cũng là một hình thức thể hiện của người chụp.

Mặt trời của mẹ (Bức này tôi chụp lia máy với tốc độ 1/20)

(Còn tiếp)

 

[Lekima]

7.3. Mở rộng:

Đây là hình thức lia máy thông thường, chúng ta hãy tự khám phá thêm cho chính bản thân mình. Chẳng hạn phất cờ bạn có bao giờ nghĩ sẽ thử lia máy theo hình cánh cung chưa? Hoặc nhảy cầu tắm sông bạn phải lia máy từ trên xuống. Hoặc giả như đối tượng đứng im, chúng ta lại di chuyển với nhiều hình khác nhau mà ống kính luôn ngắm về đối tượng chụp như thế nào, đơn giản nhất hãy cầm máy ảnh và ngồi tren cái ghế đu để chụp, hoặc nhờ anh bạn đèo cái xe chạy song song với cô gái xinh đẹp đang đạp xe để chụp thử xem sao... Các tình huống như vậy các bác nào chụp hãy chia sẻ cho mọi người nhé.

 

[Lekima]

8. EV và các vấn đề liên quan:

8.1. Thời chụp:

Như trong những bài đầu tôi đã trình bày, thì ánh sáng "chảy" vào máy ảnh nó cũng như cái vòi nước. Nếu ta mở vòi to (khẩu độ mở lớn) thì nước chảy vào nhanh, còn nếu đóng vòi nhỏ giọt kiểu cà phê phin thì nước chảy vào lâu hơn nếu cùng đổ một bình nước cùng dung tích.

Và trong chụp ảnh đó chính là điều chỉnh tốc độ (giống như thời gian nước chảy) và khẩu độ (giống như mở to hay nhỏ vòi nước) để điều chỉnh lượng ánh sáng tác dụng vào film.

Cụ thể là tại một thời điểm cùng một cường độ sáng (tạm hiểu là buổi trưa ánh sáng mạnh hơn, và yếu dần vào sáng sớm hay cuối chiều, ở đây là tốc độ chảy của nước) chúng ta có thể cho cùng một lượng sáng nhất định vào film (một dung tích nước xác định m3 chẳng hạn). Bằng nhiều cách, mỗi cách là một cặp thông số Tốc độ (thời gian nước chảy) và Khẩu độ (Đổ mở rộng hay hẹp của vồi nước) khác nhau.

Ví dụ: Máy đo sáng cho ta biết cần chụp với tốc độ 1/250 và f5.6 khi đó để cho cùng lượng ánh sáng vào film, hay có nghĩa là để ảnh không bị tối quá vì thiếu sáng hoặc sáng quá vì thừa sáng. Chúng ta có thể mở lớn (đóng hẹp) thêm khẩu độ n nấc và đồng thời tăng (giảm) tốc độ lên n nấc. Ta sẽ có: 1/250,f5.6 ; 1/500,f4, 1/1000,f2.8 ; 1/125,f8 ; 1/60,f11 ; 1/30,f16 ... Mỗi cặp thông số khẩu độ và tốc độ như vậy được gọi là Thời chụp

Đây là là cái khái niệm cơ bản để chúng ta ứng dụng trong thực tế khi muốn chụp ảnh động (ưu tiên tốc độ) và ảnh chân dung (ưu tiên khẩu độ) mà vẫn đảm bảo lượng sáng vào film là giống nhau.

Nhưng chính cái đơn vị để tính thời chụp hay cách xác định thời chụp của máy ảnh chúng ta hoạt động như thế nào. Các bạn hãy theo dõi tiếp ở phần sau...

Lưu ý: "Nấc" với khẩu độ là một khẩu (f-stop) như đã nói ở bài trước. Máy ảnh số nó có những tốc độ hay khẩu độ "lỡ cỡ" kiểu f7,1 f4,5, f11 hay 1/40, 1/160, 1/320... cũng điều chỉnh tương tự

Hình minh họa dưới thể hiện với một bức ảnh đúng sáng có nhiều thời chụp khác nhau theo cái bập bênh giữa "tốc độ" và "khẩu độ"

 

[Lekima]

Xin tiếp các bác nhé
http://sohoa.vnexpress.net/SH/Camera/May-DSLR/2009/11/3B9B1294/

Phân loại ống kính cho máy ảnh DSLR

Có thể phân loại ống kính dựa vào 5 tiêu chí: Tiêu cự, theo đặc tính zoom của ống kính, căn cứ vào khẩu độ, theo cách lấy nét, chưa kể loại đặc biệt.

Ống kính được coi như "con mắt" của máy ảnh DSLR, là yếu tố quyết định cho bức ảnh đẹp về mặt vật lý... Với người dùng DSLR nói chung, ống kính thường được quan tâm nhiều hơn là thân máy, đồng thời, việc chi tiêu cho nó chiếm tỷ lệ lớn khi đầu tư thiết bị chụp ảnh.

1.Ống kính thường được phân biệt bằng tiêu cự

Tiêu cự ống kính (Focal legth) là khoảng cách từ tâm của ống kín đến mặt phẳng chứa cảm khi canh nét tại vô cực và được tính bằng mm (Máy DSLR thường đánh dầu bằng dấu hình tròn bị đường thẳng cắt ngang phía trên thân máy chính là nơi đánh dấu mặt phẳng chứa cảm biến đó) .

Các ống kính gồm 3 loại :

Canon EF 16-35mm f/2.8L II USM

1.1. Ống kính góc độ rộng:
còn gọi là ống kính ngắn có thể gọi các ống kính có tiêu cự bé hơn 50mm. Và thường gồm các ống kính có tiêu cự thông dụng như 35mm (góc độ rộng 63 độ) và ngắn hơn như 28mm(góc độ rộng 75 độ), 24mm(góc độ rộng 84 độ), 14mm(góc độ rộng 135 độ). Hay các ống zoom như Canon 16-35mm, Tokina 12-24mm, Nikon 14-24mm v.v...

Nikon AF-S 14-24mm f/2.8G ED

Ống kính càng ngắn thì góc độ thu hình càng rộng . Dùng ống kính góc rộng khi muốn chụp cảnh rộng hoặc đông người , cũng như chụp trong nhà khi phạm vi di chuyển bị hạn chế . Thích hợp chụp phong cảnh trải dài, hội nghị, các lễ hội. Ống góc rộng thường cho vùng ảnh rõ sâu, tuy nhiên hình ảnh thường bị biến dạng và có chất lượng kém hơn ở rìa ảnh...

Tiêu cự càng bé thì góc nhìn của ống kính càng rộng, ngước lại tiêu cự càng lớn thì góc nhìn của ống kính càng hẹp và có tác dụng "kéo" các đối tượng ở xa lại gần hơn.

HÌnh ảnh thiết bị lấy từ
www.nikon.com
www.canon.com

 

[Lekima]

1.2. Ống kính tiêu chuẩn:

Để chỉ các ống kính có tiêu cự 50mm (góc độ rộng 46 độ) tương đương với góc nhìn của mắt con người. Ống kính này để chụp tổng quát cho các đề tài nó không quá rộng mà cũng không quá xa. Chủ đề thường được giữ đúng tỷ lệ và không bị biến dạng. Thường các ống 50mm f1.8 của các hạng khá rẻ (hơn 100USD) và chụp chân dung cho ảnh chất lượng.

Nikon AF 50mm f/1.8D

Canon EF 50mm f/1.4 USM

1.3. Ống kính tiêu cự dài hay ống kính tele:
Là những ống kính có tiêu cự từ 50mm trở lên . Có thể tạm phân biệt các loại Tele ngắn thường từ 50mm tới 105mm, tele tầm trung có tiêu cự tới khoảng 250mm, Còn trên 300mm có thể gọi là dài.

Nikon AF-S 70-200mm f/2.8G IF-ED VR

Các ống kính tele có đặc điểm là vùng ảnh rõ cạn nên thường thích hợp chụp chân dung, với khả năng “kéo” các vật ở xa trở thành gần nên thíc hợp chụp lén, chụp các cảnh sinh hoạt mà không ảnh hưởng đến các chủ thể khi không đứng gần. Cũng như chụp phong cảnh ở những địa hình khó khăn hiểm trở không dễ lại gần….

Những ống kính từ 300 trở lên thường thích hợp chụp động vật, thể thao… cho những tay săn ảnh để các đối tượng chụp không hề biết mình đang bị chụp. Và thường giá các ống kính này cũng rất đắt tiền.

Canon EF 200mm f/2L IS USM

Niềm vui chiến thắng - cầu thủ Trọng Hoàng sau khi ghi bàn nâng tỷ số lên 3-1 trong trận thấng của U23 Việt Nam trước U23 Trung Quốc. Ảnh chụp bởi ống tele tầm xa và đổ mở lớn (f2.8) 300 mm f2.8 giúp chủ thể nổi bật trong hậu cảnh mờ. Ảnh: Việt Hùng.