Ở khu vực Kẽm Trống này còn lưu truyền một giai thoại ghê rợn mà tớ được đọc từ hồi bé tí. Thực ra hồi đấy đọc cũng không nhớ nổi là ở đâu, sau này mới biết là vùng Kẽm Trống.
Thời nhà Đinh, vùng này hoang sơ lau lách um tùm. Người ta truyền nhau rằng nhiều người đi qua không thấy về. Có một buổi chiều tối nọ có một người khách đến vùng Kẽm này, chưa qua được sông, nên đành nghỉ lại một quán hàng bên này sông phía Ninh Bình.
Trong quán hàng, chủ quán ra sức mời khách rượu thịt, khách ngà ngà say thì sắp chỗ cho nghỉ. Nửa đêm, mấy người lẻn vào trói nghiến khách, lấy hết tiền bạc, rồi vác ra sau làng, lên lưng chừng núi đá. Tại đấy có một hang sâu thăm thẳm, bọn chúng vứt khách xuống hang rồi về.
Người khách là một viên tướng, đã ngầm nhận biết âm mưu của bọn cướp, nên không chết dưới đáy hang mà còn thoát dây trói. Ông nhận ra quanh mình có vô số bộ xương người ngập ngụa. Thoát khỏi hang, ông trở về triều đình báo lại.
Quân triều đình đến bao vây cả làng, và thấy dưới hang sâu có không biết bao nhiêu xương cốt của nạn nhân cả mới cả cũ. Tra khảo ra thì thật đáng kinh sợ khi cả làng này đều thông đồng với nhau giết khách qua đường cướp của. Làng này đã sống như thế từ khi lập làng, đã nhiều thế hệ. Từ người già đến trẻ con, từ đàn ông đến đàn bà đều thông mưu, chính vì thế mà hàng bao nhiêu năm, bao nhiêu thế hệ không ai phát hiện ra âm mưu rùng rợn ấy.
Triều Đinh, hình phạt tàn khốc được phán quyết cho toàn bộ làng: đàn ông bị chém ngang lưng, đàn bà bỏ rọ trôi sông, người già trẻ em bị bỏ xuống giếng lấp đá lên. Toàn bộ những gì còn lại của làng, kể cả trâu bò gà chó đều bị đốt trụi thành tro, mồ mả bị quật, triệt hạ đến tận cùng.
Những hài cốt trong hang được lấy ra, chôn cất tử tế. Đất làng chia cho tất cả các làng quanh toàn bộ vùng Ninh Bình, xa cũng như gần, mỗi làng một mảnh, để cày cấy và cúng tế cho những nạn nhân; không ai được cúng tế cho ngôi làng cướp. Đồng thời cũng nhắc cả vùng về tội ác của làng đó, để không bao giờ được tái phạm.
Câu truyện trên còn nhiều dị bản. Có bản cho rằng ngôi làng ăn cướp bị lộ khi một tên trùm cướp sau định hại cặp vợ chồng qua đường, khi giết một người qua đường thì lại không giết nổi người vợ, giữ người vợ lại làm thiếp. Người vợ sau đó thoát được báo quan. Lại có dị bản cho rằng vợ chính của tên cướp ghen tức với người thiếp mới nên đã báo quan.
Chung quy lại, nơi đây còn lưu lại một truyền thuyết đáng buồn về một thuở xa xưa khi Đại Việt mới lập quốc, tàn bạo còn lan tràn, và sự trả thù cũng thật là tàn khốc.
Ninh Bình là núi Dục Thúy, và sông Vân Sàng, hay còn gọi là sông Vân núi Thúy, hai cái tên rất đẹp.
