[Tổng hợp] ROME - Thành đô vĩnh hằng

"Thành đô vĩnh hằng" (Eternal City) là tên mà người ta dành riêng gọi thành Rome. Cũng không có gì là quá, khi thành phố hùng vĩ này đã là Kinh đô của La Mã trong suốt 500 năm Cộng hòa, 400 năm Đế quốc, và là Kinh đô của Giáo hội lớn nhất trên thế giới cho đến tận ngày nay.

Đã từng đến thăm Rome, cũng chỉ trong ba ngày, quá ngắn cho một thành phố nổi tiếng đến thế, nhưng cũng muốn viết chút gì cho Rome, dù biết rằng viết về Rome thì cả chục cuốn sách cũng không đủ, và tìm trên mạng về Rome thì cũng vô thiên lủng.

 

[Chitto]

Một trong những điều đáng kinh ngạc nhất là ngoại trừ phần móng và một số con đỡ, vị trí quan trọng làm bằng đá, còn thì Colosseum chủ yếu xây bằng gạch nung. Cứ tưởng tượng một bức tường gạch thẳng đứng cao đến gần 50m, tương đương nhà 15 tầng (Cột cờ Hà Nội, kể cả cột sắt treo cờ chỉ có 40m), không xây liền mà toàn là các vòm đỡ nhau, thật quá giỏi.

Thông thường các vòm được làm bằng đá sẽ chắc chắn hơn, gồm càng ít viên đá càng chắc, vì lực dồn đều ra. Nhưng vòm bằng gạch thì không hiểu gắn kết kiểu gì, vì cả trăm viên gạch mới nối thành một vòm. Dù biết người La Mã đã biết dùng một loại ximăng, nhưng ximăng gì mà sau 2000 năm không hỏng, trong khi xi măng của mình giờ chỉ vài chục năm đã bong tróc, nứt vỡ...

Nhiều người có thể cho rằng Colosseum không có gì đáng xem, còn với tớ, nó thực sự là một điểm đến có ý nghĩa. Có thể nó không đẹp, không nguyên vẹn, nhưng nó là biểu tượng về công sức, trí tuệ, nỗ lực đã thành công của những kiến trúc sư và thợ xây cổ đại.

Hình Colosseum cũng được dập nổi trên mặt sau đồng 1 cent tại Italia (Đồng Euro chung, mặt trước giống nhau nhưng mặt sau thì tùy nước nào sẽ in của nước ấy)

Cái ành này trên wikipedia, trang trí vào đây một tí, các bác thông cảm, tớ không chụp được thế này là chắc chắn rồi.

 

[Chitto]

Constantine Arch

Ngay cạnh Colosseum là một công trình nhỏ hơn rất nhiều nhưng cũng rất đẹp và nhiều ý nghĩa.

Đó là Cổng Constantine (Constantine Arch / Arco di Constantino), được xây dựng năm 315 để kỉ niệm chiến công của hoàng đế Constantine. Trong số 3 cổng còn nguyên vẹn hiện nay tại Roma, đây là cổng xây muộn nhất. Phía bên kia cổng là đồi Palatine, ngọn đồi trung tâm, nơi Romulus khai phá thành Roma.

Hình thức dùng Cổng để kỉ niệm Chiến thắng (Khải hoàn môn) được người La Mã mượn từ người Hy Lạp cả nghìn năm trước, và đến lượt nó, lại được các vương quốc khắp châu Âu bắt chước. Dễ thấy Khải hoàn môn của Pháp, của Bỉ; Cổng Cẩm thạch của Anh,..., có hình dáng y hệt cổng này.

​

 

[Chitto]

Cổng Constantine làm bằng đá cẩm thạch, cao 21, ngang 26 và dầy 8 mét. Trên cổng trang trí bởi rất nhiều phù điêu cẩm thạch, diễn tả lại những chiến công của Constantine và cả những vị hoàng đế trước ông. Có những phù điêu, tượng được làm cùng thời với cổng, có cái được lấy từ nơi khác đem đặt vào. Qua thời gian, đá cẩm thạch trắng và vàng đều đã đổi màu, nhưng những nét điêu khắc vẫn còn rất rõ.

Xưa kia, những đoàn quân La Mã sau khi thắng trận sẽ đi qua cổng này, người dân đứng trên Colosseum (như tớ đang đứng) sẽ chiêm ngưỡng toàn bộ đoàn quân chiến thắng. Đoàn người đi qua cổng rồi đi vòng quanh đồi Palatine, qua cổng Severius, nơi các Nguyên lão, Quý tộc đón chào, rồi qua cổng Titus ra khu dân cư bên ngoài. Khu khai quật phía trước cổng chỉ rõ con đường diễu hành đó. (BB) (BB)

Do năm 313 là năm Constantine ra lệnh công nhận Thiên Chúa giáo là tôn giáo chính thức hợp pháp ở La Mã, nên với người Thiên Chúa giáo, cổng này cũng coi như một công trình kỉ niệm chiến thắng của Thiên Chúa trước các tôn giáo khác. Không phải vô cớ mà cổng này đã được trùng tu lại trước Năm Thánh 2000 (Holy Jubilee Year)


Chỉ tiếc rằng họ lại vây cổng bằng lớp rào sắt tua tủa ken đặc, khiến cho không thể cảm nhận trọn vẹn nó.(NO) (NO)

 

[Chitto]

Roman Forum / Foro Romano

Roman Forum hay Foro Romano trong tiếng Ý, hay Fora Romanium trong tiếng Latin, là khu trung tâm hành chính, quyền lực của La Mã cổ đại. Chữ Forum - diễn đàn - từ đây mà ra.

Bên cạnh con đường chính dẫn vào có một ngôi đền cổ rất lớn dựng từ năm 121, nay đã đổ gần hết. Ngôi đền thờ các nữ thần, cả thần Tình yêu và Sắc đẹp Vệ Nữ (Venus) và Nữ thần thành Roma. Ngôi đền dài bằng và rộng gấp rưỡi một sân bóng đá, nay chỉ còn một phần tường vòm cuối. Xung quanh, những hàng cột đá đứng đó như dấu tích của một thời xa xưa. Đền dựng trên một nền đất cao, không biết là cao tự nhiên hay đắp lên, vì xung quanh toàn thấy xây vòm như cổng?

Bên trái con đường chính vào khu Forum là đồi Palatine. Cuối con đường vào, đánh dấu khu Forum là cổng Titus bằng cẩm thạch cũng rất đẹp.

​

 

[Chitto]

​

Cả một khu vực khá rộng chứa các di tích quan trọng nhất của La Mã cổ đại. Toàn khu vực gồm 3 khu chính: Forum, đồi Palatine, đồi Capitoline, giới hạn ở mặt nam bởi Trường đua lớn Circus Massimus, phía bắc bởi Đài tưởng niệm Emanuele, phía đông bởi Colosseum.

Trên thực tế khung cảnh Forum quá nhiều đổ nát, toàn nền đá gạch, cột đứng trơ trọi, lộn xộn đan xen, chồng lên nhau.

Đồi Palatine là cung điện cũ của các Hoàng đế La Mã, cũng chỉ còn nền và một số bức tường trên bề mặt. Tuy nhiên có thể thấy những phần ngầm trong lòng đồi rất rộng lớn, cả một khu vườn Liberian lưng chừng đồi.

Đồi Capitoline là đỉnh cao nhất, xưa kia trên đó có những ngôi đền thờ, ngày nay là bảo tàng. Capitoline với nghĩa trung tâm đã là gốc của từ Capitol (thủ đô, thủ ph&#7911 ngày nay

 

[Chitto]

Không như cổng Constantine bị rào kín mít, cổng Titus để cho người đến thăm thoải mái đi qua lại và sờ mó.

Cổng Titus xây bằng cẩm thạch trắng, bên ngoài trang trí ít, nhưng vòm cổng phía bên dưới được điêu khắc đá rất đẹp, với những hình ô vuông trong đó có những bông hoa tròn. Kiểu trang trí này còn gặp rất nhiều trên trần các nhà thờ ở Roma, cầu kì hơn, chi chít hơn.

Trên nóc của cổng ghi đại khái rằng: Nghị viện và Nhân dân La Mã xây tặng hoàng đế Titus cái cổng này. Cũng là do vua và cho vua cả, nhưng ghi thế ít ra cũng thấy là có sự dân chủ hơn các giáo hoàng về sau nhiều lắm.

​

 

[Chitto]

Cổng này xây sau khi Titus đánh bại người Do Thái tại Jerusalem, trên cổng còn có bức điêu khắc mô tả cảnh người La Mã khênh các báu vật của Đền thờ Jerusalem đi, trong đó có chân đèn 7 nhánh, biểu tượng của Do Thái giáo.

​

 

[Chitto]

Roman Forum

​

Bước qua cổng Titus, phế tích của Forum rải rác khắp nơi. Những nền nhà, những chân cột,... của các ngôi đền, các tòa hội đường, phòng họp, nơi bàn việc.... dầm mưa dãi nắng.

Xa kia là hàng cột của ngôi đền Saturn - thần Bầu trời, gần hơn là của đền Castor, rồi đền Antonius, Faustina, tòa nhà Vestal, đại đường Maxentius, đại đường Aemilla, viện Nguyên lão,... tất cả chỉ còn là phế tích. Phải tưởng tượng nhiều lắm mới có thể hình dung cái bãi gạch đá đổ nát này ngày xưa đã từng sừng sững những công trình, tấp nập các Nguyên lão, quý tộc, tướng lĩnh La Mã thế nào.

Ngọn tháp vươn đằng xa đánh dấu đỉnh đồi Capitoline với tòa nhà bảo tàng. Bên phải, xa nhất là Đài tưởng niệm Emanuele bằng đá trắng.

Khu Forum là thế, phải tưởng tượng thật nhiều.

 

[Chitto]

Thực tế khi đi vào giữa khu Forum, cảm giác không được thoải mái lắm. Có một cái gì đó lộn xộn, chồng chéo, khúc khuỷu ở đây.

Tôi tưởng tượng đến một khu vực - dù chỉ còn nền móng - thì ít ra cũng phải có quy hoạch rõ ràng, đường thẳng, rộng, các khối nhà đối xứng, cân đối.

Nhưng khu Forum này, cái nọ xọ sang cái kia. Đền nằm giữa các khu hội đường. Đền thì cái to cái nhỏ, cái nền cao cái nền thấp (do móng còn lại đến nay), cái thò cái thụt, khiến cho con đường xuyên qua giữa khu Forum không thẳng, mà phải quặt sang phải.

Hai cổng Titus và Severus đánh dấu hai đầu của khu, nhưng chúng không thẳng hàng. Các tòa nhà trong khu cũng cái quay ngang, cái nằm dọc. Cái thì cửa quay ra đầu này, cái quay ra đầu kia...

Tóm lại, vào khu Forum tôi thấy không thích thú lắm. Chỉ có phế tích một công trình rất lớn là tôi thấy ấn tượng hơn cả, đó là Hội đường Maxentius (Massentius Basilica)

 

[Chitto]

Basilica of Maxentius

Basilica of Maxentius - Constantine là tòa Hội đường rộng lớn và cao nhất toàn bộ khu Forum cũng như Roma cổ, với mặt bằng lên đến 4000 m vuông, vòm cao nhất 35m. Nghĩa là có thể đem cả Cột cờ Hà Nội đặt lọt trong chỗ cao nhất của lòng tòa Đại đường này.

Tòa nhà xây chủ yếu bằng gạch, những mố ở góc để đỡ vòm mái làm bằng đá, những khối đá cực lớn ở độ cao vài chục mét. Những tảng đá rơi xuống cho thấy độ lớn của nó như thế nào (so với người đứng ở dưới thì rõ).

Với những gì còn lại, tôi cảm thấy thật nhỏ bé. Xưa kia cả nghìn người có thể tụ tập trong căn phòng này. Khả năng xây vòm bằng gạch của người La Mã đạt đến đỉnh cao, mà về sau không còn làm được như thế nữa.

​