[Chia sẻ] Trung Đông - Israel - Jerusalem - Palestine

Tôi không biết nên bắt đầu topic này như thế nào nữa.

Không giống những chuyến đi và những topic trước, hình như có gì đó khiến tôi chậm lại, phải chậm lại, từ từ với tất cả những gì sẽ chia sẻ. Khi lập topic "Vùng nóng Trung Đông" bằng điện thoại tại nơi đó, tôi cũng chưa thể viết nhiều. Và khi topic bị mất đi, cũng là một điều níu kéo.

Lập topic về cả chuyến đi có lẽ cũng hơi quá dài, mà tôi thì thích nhìn sâu về từng miền đất nhỏ hơn là cả một khoảng mênh mông. Cũng vì thế, có lẽ topic này sẽ bắt đầu và chủ yếu viết về Jerusalem, nơi tôi đã từng mong ước đến, và đã đến, trong một chuyến hành trình đầy trắc trở nhưng cũng thật sâu, rất sâu.

Có lẽ tôi viết sẽ rất chậm, mong mọi người thông cảm...

 

[Chitto]

Jerusalem

Ngày mai là lễ Phục Sinh, mà mãi không tiếp tục được topic này, thấy áy náy quá.

Chúng tôi rời Tel Aviv đi về phía Đông, sâu vào trong đất liền. Đường đi băng qua những cánh đồng xanh mát. Israel là nước có nền nông nghiệp rất phát triển, đất đai canh tác được khai thác khoa học và có năng suất cao bậc nhất thế giới.

Qua cung đường này, và cả một số cung đường đi lên phía Bắc nữa, thấy khác hẳn phía Nam. Nếu như phía Nam là sa mạc khô khát, thì phía Bắc này có mưa nhiều, cây cối xanh tươi, đất đai phì nhiêu. Chẳng phải vô cớ mà xa xưa nhiều bộ tộc đều muốn chiếm lấy đất này. Những bộ tộc nhỏ bị tiêu diệt, bộ tộc mạnh hơn phát triển thành các dân tộc, và đạt đến tầm quốc gia, tranh lấn nhau, triệt hạ nhau để tìm nguồn sống.

Dân tộc Do Thái đã nâng hẳn ý nghĩa lên khi gọi đây là miền Đất Hứa: Miền đất mà Thượng đế Jehovah đã hứa ban cho tổ tiên của họ, và bằng mọi giá, họ sẽ quay lại, lấy lại đất này.


Bên đường Quốc lộ 1 từ Tel Aviv đi Jerusalem

 

[Chitto]

To Jerusalem

Ngồi cuối xe cùng với tôi, phía bên kia có một cậu lính. Như viết trong nhiều bài khác, lính ở Israel rất nhiều, đi khắp nơi, mọi chỗ mọi lúc đều thấy, còn cảnh sát thì lại rất hiếm thấy. Lính đi đâu cũng mang súng, trông thì rất ngầu nhưng thực ra cũng bình thường vì họ cũng chỉ là những cô cậu thanh niên chỉ mười mấy đôi mươi. Họ cũng nghịch ngợm, cười nói, và thân thiện như tuổi trẻ của họ. Sau này ở Massada, gặp nhóm lính, chúng tôi chụp ảnh cùng rất vui.

 

[Chitto]

Jerusalem

Sau hơn một giờ trên xe, cuối cùng xe đến bến Jerusalem mới. Bến xe nằm ở phía Tây của thành phố mới, vào bến lại phải kiểm tra an ninh lần nữa. Lúc đó chúng tôi chưa biết nên cứ phải vào bến, chứ thực ra chỉ cần đi vòng quanh bên cạnh bến là bắt xe bus đến thành cổ dễ dàng. Xe bus số 20 nối bến xe với thành cổ Jerusalem.

Ngồi trên xe bus trong màn mưa nhỏ, lòng tôi trống rỗng. Trước kia mình đã háo hức để được đến đây bao nhiêu thì bây giờ thấy bình thản bấy nhiêu. Chỉ chốc nữa thôi, tôi sẽ được thấy, được đến nơi mà bao thế hệ người đã đổ máu, đã đau khổ, đã sung sướng khi đến đó. Thực ra đó sẽ là gì với tôi ? Một nơi linh thiêng ư ? Một nơi đẹp đẽ chăng ? Một điểm du lịch chỉ để chụp ảnh ? Một nơi gửi gắm tâm tư hay tò mò tìm hiểu ? Dường như tất cả đều không phải.

Dù sao thì tôi cũng sắp đến Jerusalem, thành thánh muôn đời.

Và đây, trong cơn mưa nhỏ, trời đầy mây, ngôi tháp David của thành cổ vươn lên giữa trời. Đã đến nơi.

Để hiểu được phần nào về Jerusalem, có lẽ phải lược qua cả ba mặt: Huyền thoại (trong Kinh thánh), Lịch sử, và những gì nhìn thấy thực sự hiện nay.

 

[Chitto]

Trong Kinh thánh

Kinh thánh kể rằng:

Thuở khởi thủy, Thượng đế / Thiên Chúa / Jehovah tạo ra mọi thứ trong sáu ngày. Ngày mà Ngài tạo ra thế giới, ngài tạo một tảng đá, rồi một tòa núi quanh tảng đá, từ đó tỏa ra khắp nơi. Toà núi khởi thủy đó gọi là núi Moriah. Ngài tạo Adam và Eva, mười đời sau là ông Noe thoát nạn hồng thủy. Con trai ông cũng đã từng tìm về núi Moriah để lập bàn thờ Thượng đế.

Lại mười đời sau nữa, một ngày kia Thượng đế gọi ông Abram / Abraham / Abrahim bảo ông đi về miền đất mà Ngài hứa sẽ ban cho con cháu của ông, và từ ông sinh ra một dân tộc lớn, một dân tộc sẽ thờ cúng ngài đến muôn đời. Nghe lời, ông rời bỏ quê tổ ở Babylon đi về phía Tây rồi xuôi xuống phía Nam, dù đã hơn 80 tuổi. Năm 86 tuổi, ông có người con đầu với cô nữ tỳ của vợ, nhưng đó không phải là người con đích. Năm ông 101 tuổi, vợ chính của ông lúc đó đã hơn 90 tuổi mới sinh con trai là Isaac, vì thế đuổi người nữ tỳ và đứa con không chính thức vào sa mạc.

Khi đứa con lớn lên, Thượng đế Jehovah bảo ông mang đứa con lên ngọn núi cao để hiến tế nó (cắt cổ lấy máu tế, thiêu xác thành tro). Ông tuân phục và đem đứa con lên núi, nhưng khi sắp cắt cổ Isaac thì thiên sứ hiện ra bảo rằng Thượng đế chỉ thử sự trung thành của ông mà thôi. Ngọn núi mà Abram hiến tế Isaac chính là núi Moriah, và như vậy, đây là nơi thiêng liêng nhất, chính thức nhất để kính thờ Thượng đế.

Kinh thánh cũng ghi rõ rằng trước khi Abram đến đây, vùng đất này đã có các tiểu vương quốc chia nhau cai trị rồi, nghĩa là Abram là khách, nhưng đang dần chiếm lấy đất đai vây quanh núi Moriah này. Tuy nhiên đời ông và con cháu vẫn chỉ là những người du mục du cư.

Hàng trăm năm trôi qua, lúc này hậu duệ của Abraham vô cùng đông đúc sống ở Ai Cập. Người lãnh đạo họ là Moses đã nghe lời Thượng đế và đưa họ về Đất hứa. Hàng trăm năm di cư, xâm lấn, đánh chiếm nữa trôi qua. Cuối cùng, một nghìn năm sau Abraham, vua David lãnh đạo dân Israel đã có được mảnh đất của mình. David đã trả tiền mua lại ngọn núi Moriah từ dân tộc khác. Và đến đời con ông, vua Solomon đã chính thức dựng lên Đền Thờ đầu tiên thờ Thượng đế Jehovah trên đỉnh núi Moriah.

Vua David đã tận dụng thành phố của người bản địa ở trước đó, xây ngôi thành bằng đá. Các thế hệ sau mở rộng, thay đổi vòng thành, nhưng luôn lấy Đền Thờ làm nơi quan trọng nhất. Đó chính là thành Jerusalem thiêng liêng, và Núi Đền chính là ngọn Moriah huyền thoại, nằm trong lòng thành phố.

 

[Chitto]

Đất thánh

Ngôi đền thứ nhất được dựng dưới thời vua Solomon con trai của David, huy hoàng tráng lệ trong hơn 400 năm thì bị đoàn quân xâm lược phá hủy. Người Do Thái phải lưu vong sang đất Babylon, để thành Jerusalem cho người ngoài tàn phá. 70 năm sau, họ trở lại và xây Ngôi đền thứ hai to đẹp hơn. Họ cũng tin rằng vào một ngày nào đó, Đấng Messiah - đấng Cứu chuộc - sẽ xuất hiện, đi vào Đền thờ từ Cổng Vàng, và dẫn dắt dân Do Thái đến với Thượng đế.

Bộ kinh Do Thái - cũng chính là kinh Cựu Ước - đã kết thúc như thế, kết thúc vào thời điểm 500 năm Trước Công nguyên.

Đầu công nguyên, kinh Tân Ước ra đời, kể về cuộc đời của Jesus - mà với tín đồ Kitô giáo thì chính là hiện thân của Thiên Chúa, tức là Chúa Con. Chúa Jesus hoàn toàn vô tội đã chấp nhận chịu chết trên thập giá để lấy chính mình cứu chuộc cho loài người. Chúa Jesus được sinh ra gần Jerusalem, khi còn bé đã đến Đền thờ lễ và học, cuối cùng cũng bị xử tội tại đây, bị đóng đinh trên đồi sọ bên ngoài thành Jerusalem.

Ba ngày - tính từ ngày chết - Chúa Jesus sống lại từ trong mồ. Đó là ngày Phục Sinh, sự kiện thiêng liêng nhất với người Kitô giáo. Ba ngày cuối cùng đó của Chúa Jesus gắn liền với thành Jerusalem, do đó Jerusalem thêm một lần nữa nên thánh, cực thánh với tôn giáo lớn nhất trên thế giới.

Hơn 600 năm sau, Kinh Qu'ran của Hồi giáo lại tái khẳng định sự thiêng liêng nơi đây, và xác định tảng đá Khởi thủy mà Thượng đế Allah tạo ra nằm dưới núi Moriah. Đấng Tiên tri cuối cùng Mohammad cũng đã đi đến đây trong những ngày cuối đời, và bay lên trời từ đỉnh núi Moriah.

Một lần nữa Jerusalem trở thành nơi cực thiêng liêng đối với tôn giáo lớn thứ nhì thế giới.

 

[dap-tren-gio]

Cám ơn bác Chitto đã cho em được cái kinh nghiệm hạnh phúc lẫn đau thương!!!-nó thật là phong phú!Nó là liều thuốc giúp em hồi phục niềm tin,không thì cái cảm giác chán chường thất vọng sẽ bám em như cái vong-đuổi hoài không đi mất.Em thật sự rất cám ơn^^.Chúc chuyến đi của bác đại may mắn&thành công.Chúa lòng lành sẽ che chở cho bác suốt cuộc hành trình.Chúc bác ngày tốt lành

 

[Chitto]

Jerusalem

Lịch sử thực sự của Jerusalem còn phức tạp và nhiều đau khổ hơn rất nhiều lần Kinh thánh nói tới.

Thực tế nơi đây là một cụm bốn ngọn đồi đá, bao quanh là một thung lũng vòng, bên ngoài có các dải núi cao hơn. Bốn ngọn đồi ở giữa thì hai trong số đó rất thiêng liêng. Thiêng liêng nhất là Núi Moriah, nơi có các Ngôi đền, và thứ hai là núi Zion, với nghĩa là đường lên Thiên đường. Từ Zion cũng trở thành Zionism là tên của Do Thái giáo.

Từ khoảng 3000 năm trước Công nguyên, những người dân bản địa (người Canaan) đã định cư tại đây. Khoảng 2000 năm TCN, đế quốc Ai Cập vươn đến tận đây, và tài liệu Ai Cập cổ đã ghi về nơi này với tên là Rusalimum, nghĩa là Hòa bình trong tiếng Canaan cổ.

Từ khoảng 1500 TCN, người Canaan bản địa đã xây dựng những bức tường lớn chắc chắn để giữ các nguồn nước, mà về sau trở thành các bức tường thành. Khi đó xứ Canaan dần độc lập khỏi Ai Cập, và thành phố mang tên Jebus, cũng có nghĩa là Hòa bình, và đây là nguồn gốc tên gọi Jerusalem.

Khoảng năm 1000 TCN, vị vua huyền thoại David của người Do Thái du mục đã tiến đánh vị vua bản địa, và chiếm được vùng đất phía dưới thung lũng. Theo ghi chép vua David đã bỏ tiền mua quả núi Moriah để dựng đền thờ Thượng đế. Giai thoại đó có lẽ để giảm bớt tính đẫm máu khi chiếm lấy ngọn đồi đá có vị trí chiến lược này. Rồi tiếp theo, cả vùng đồi quanh đó đều trở thành nơi định cư Do Thái, mở đầu kỉ nguyên phát triển của nước Israel.

 

[Chitto]

Re: Trung Đông - Israel - Jerusalem

Thời kì David và con là Solomon, thành Jerusalem rất nhỏ, hình chiếc giày, với phần trên nằm lên núi Moriah, nơi dựng ngôi đền đầu tiên thờ Thượng đế, phần phía dưới là cung điện của vua và khu nhà cho tướng lĩnh, quân đội. Dân cư vẫn sống ở ngoài vòng thành.

Dù trong kinh thánh ghi chi tiết, hình ảnh của Ngôi đền Thứ nhất mà vua Solomon cho dựng để thờ Thượng đế vẫn rất mơ hồ. Trong cả trăm năm tiếp theo, bên dưới khu đồi đá được đào thành các đường hầm rất sâu để dẫn và chứa nước. Những hệ thống ngầm đó đến giờ vẫn còn nhiều dấu tích, đi ngầm dưới lòng đất và đổ về thung lũng phía Nam.

Hình ảnh minh họa thành phố khoảng những năm 900 TCN, mà nơi cao nhất là Đền thờ.

Ngay từ khi mới lập quốc, người Israel đã chia rẽ và hình thành hai vương quốc. Để thống nhất tôn giáo và hi vọng thống nhất dân tộc, bộ Kinh Do Thái đã được viết (khoảng 700 TCN), và hoàn thiện trong khoảng 200 năm sau đó. Đây chính là bộ kinh đang được người Do Thái tôn thờ và đọc hàng ngày, cũng là bộ Cựu Ước của Kitô giáo.

Những năm 700 TCN, thành phố được mở rộng rất nhiều, nhưng khoảng 500 TCN, đế quốc Assiria rồi Babylon tiêu diệt thành phố. Khi những người Do Thái quay lại, họ dựng lại thành phố từ đống tro tàn, với Ngôi đền Thứ hai, và thành phố cũng thu hẹp lại.

 

[Chitto]

Re: Trung Đông - Israel - Jerusalem

Vương quốc Israel của David và Solomon gây dựng chỉ còn lại phần phía nam là vương quốc Judea. Các vùng đất xung quanh trở thành các xứ lúc thì nằm dưới quyền vua này, lúc thuộc vương quốc khác, tranh chấp thay đổi liên miên.

Lại mấy trăm năm, khi đế quốc La Mã bành trướng, đã thâu tóm tất cả dưới quyền mình. Vương quốc Judea trở thành một vùng tự trị, đứng đầu là một dòng họ quý tộc Do Thái.

Gần đầu Công Nguyên, vị vua tự trị của Do Thái là Herod rất tài giỏi đã nắm được quyền lực mạnh. Herod cho xây dựng lại toàn thành phố Jerusalem, xây lại cả Ngôi đền Thứ hai, đào ba hồ chứa nước lớn, hàng loạt cung điện, pháo đài được xây dựng. Những bức tường lớn và vững chắc nhất được dựng trong thời kì này, vẫn còn đến ngày nay.

Thành Jerusalem dưới thời Herod, với công trình to lớn tráng lệ nhất là Ngôi đền Thứ Hai, bên cạnh là pháo đài, và hoàng cung nằm sát ngôi đền. Khu dân cư mở rộng ra khắp xung quanh. Ngày nay, các bức tường quanh Ngôi đền Thứ hai vẫn còn nguyên vẹn.

Mô hình thành phố khi đó, với Đền thờ chiếm diện tích lớn nhất. Cổng của đền là Cổng Vàng, vẫn còn đến nay nhưng đã bị bịt lại.

Jesus cũng sinh ra vào thời Herod, và chính Jesus cũng đã đến ngôi đền này để cầu nguyện, học tập.

Ngoài Jerusalem, Herod còn cho xây dựng khu cung điện - pháo đài Massada trên núi, mà sau đó là cứ điểm cuối cùng của những người Do Thái tự do, trở thành biểu tượng tự do và anh hùng sâu sắc nhất trong lòng người Do Thái (tôi sẽ viết về nơi này sau).

 

[Chitto]

Re: Trung Đông - Israel - Jerusalem

Người Do Thái chống lại sự cai trị của La Mã, khiến La Mã tức giận. Và năm 70, các đoàn quân La Mã tiến đánh thành phố.

Bức tranh vẽ vào thế kỉ 19 mô tả cảnh quân La Mã tiến đánh thành phố.

Sau khi chiếm được thành phố, quân La Mã phá hủy Đền Thờ, đem tất cả báu vật về Roma. Và để tiêu diệt tinh thần dân tộc của người Do Thái, La Mã dỡ ngôi đền thành 2000 tảng đá đem lên tàu về Rome, sau này làm móng của Đại đấu trường Colosseum. Rồi các tảng đá đó lại được đào về xây nhà thờ St.Peter.

Như vậy, nhà nước Do Thái độc lập thành lập khoảng năm 1000 TCN, bị tiêu diệt khoảng 500 TCN, chỉ còn là một tiểu quốc phụ thuộc tự trị, thì sự tự trị đó cũng bị mất nốt vào năm 70. Cho đến tận năm 1948, tức là sau gần 2500 năm, Do Thái mới lại trở thành một đất nước độc lập. Có lẽ không dân tộc nào có được tinh thần quật cường đến thế,