[Tổng hợp] Nhà thờ - Thiên Chúa giáo và...

[Chitto]

Hội thánh

Sau khi Giêsu Phục Sinh, và Chúa Thánh Thần hiện xuống, chính thức thành lập Hội thánh tiên khởi của Kitô giáo, các tông đồ đã chia nhau đi rao giảng.

Có người thì ở lại đất Judea, người thì sang đất Galilee, hoặc đi lên Damacus, hoặc đi xuống Ai Cập. Họ chia nhau đi rao giảng về "nước trời", làm chứng về sự Phục sinh của Chúa, để từ đó hình thành nên các hội thánh. Trong số đó, tông đồ Phêrô (Peter) đi sang Roma, thủ đô của đế quốc La Mã, và rao giảng ở đây. Những tông đồ chủ yếu rao giảng trong cộng đồng người Do Thái ở các nơi họ đến, chứ chưa tuyên thuyết ra bên ngoài.

Người được coi là có công lao lớn nhất mở rộng tín đồ ra dân ngoài Do Thái là Phaolô (Paul), vốn đã được coi là Công dân La Mã, là người trước kia đi lùng bắt tín đồ Kitô giáo. Sau đó trong một giây phút, ông được "mặc khải" thấy Chúa, và từ đó một lòng theo đạo. Ông đã viết nhiều thư tín gửi các hội thánh, về sau các thư này được đưa vào Kinh thánh. Ông bị bắt đưa sang Roma, bị giam và bị chặt đầu ở đó.

Với giáo lý gần gũi, dễ hiểu, đi vào lòng người nhanh chóng, Kitô giáo lan rộng khắp La Mã, đặc biệt trong tầng lớp dân cùng khổ. Tôn giáo này cho họ một niềm tin vào sự sống sau cái chết, vào sự hạnh phúc vinh hiển ở nước trời, mà không cần sự cúng lễ tốn kém như cho các vị thần La Mã thời đó. Những tín đồ Kitô nhanh chóng phát triển đức tin, và không chịu tôn thờ hoàng đế La Mã - vốn tự coi mình là một bậc thần thánh - như trước nữa. Điều này làm nhà cầm quyền La Mã lo ngại và muốn tiêu diệt...

 

[Chitto]

Thời của Nero

Một sự kiện được nói đến nhiều trong lịch sử Kitô giáo, là vụ cháy thành Rome năm 64 trong 6 ngày đêm, hỏa thiêu 2/3 Rome. Hoàng đế La Mã khi đó là Nero được cho là đã không tích cực chữa cháy, bỏ mặc để cho lửa cháy to hơn, để lấy cảm hứng làm thơ !

(Truyền thuyết kể rằng Nero rất thích thi ca. Có lần Nero thể hiện sự ghen tị với tổ tiên của người La Mã là hoàng tử của thành Troy xưa kia được nhìn thấy thành phố quê hương bị quân Hy Lạp thiêu trụi trong huyền thoại Troy. Do đó có người cho rằng chính Nero ra lệnh đốt Rome, và trong khi Rome cháy thì Nero đứng trên tháp cao quan sát, ca hát và chơi đàn)

Sau khi một phần lớn của Rome bị thiêu trụi trong cơn hỏa hoạn khủng khiếp, Nero ra lệnh xây lại thành phố đẹp hơn, bằng gạch đá. Đồng thời để xoa dịu sự phẫn nộ của dân chúng và quý tộc, Nero đã đổ tội cho người Kitô giáo đốt Rome. Và sự trả thù tàn khốc diễn ra.

(Điều thú vị là để ghi nhớ việc Nero "đốt thành Rome", các tác giả phần mềm ghi (burn) đĩa CD, DVD đã đặt tên là Nero luôn).


Thành Rome trong lửa, tranh thế kỷ 18

 

[anhminh]

Vụ Nero Burning Rom này hay(beer)

 

[Chitto]

Tử đạo thành Rome

Thời La Mã, hành hình con người cũng là một thú vui của giới quý tộc và công dân. Trong các khu vườn còn chưa cháy của quý tộc, Nero trói người Kitô giáo vào các cây cột, tẩm dầu và đốt (Tòa án Dị giáo sau này xử vài triệu phụ nữ bị kết tội "phù thủy" cũng theo kiểu này).

Tại đấu trường, người Kitô giáo bị đem vào cho thú dữ ăn thịt để làm trò vui cho dân chúng. Hàng trăm người Kitô giáo đã bị tàn sát, được tôn là những vị tử đạo.

Nero xem đốt đuốc - tranh Siemiradski Fackeln (thế kỷ 19).

Người Kitô giáo bị đem vào đấu trường

 

[Chitto]

Peter tử đạo

Khi đó Tông đồ Peter đang ở thành Rome rao giảng cho dân chúng. Ông không bị bắt, nhưng chứng kiến sự tử đạo của các tín đồ, lòng vô cùng đau đớn.

Peter đứng giữa dân chúng Rome trên đấu trường, cầu nguyện cho các con chiên đang chịu nạn bên dưới (bộ phim "Quo Vadis" - 1951).

Lo ngại Peter bị bắt, các đồ đệ khuyên ông nên bỏ trốn đi. Ông trốn đến ngoại thành Rome thì bỗng gặp một người đi ngược lại, và thốt nhiên ông nhận ra đó chính là Chúa Giêsu. Hoảng sợ, ông hỏi "Quo vadis, domino" - "Người đi đâu thế, thưa Chúa". Giêsu đáp: "Ta đi đến Rome để chịu đóng đinh lần nữa".

Peter hiểu ra, quay lại Rome (Chúa biến mất), chịu bị bắt với các tín đồ của mình. Ông bị đóng đinh lên thập ác, nhưng ông xin được chồng ngược đầu thập ác, vì không dám sánh với Chúa - chết trên thập ác dựng thẳng.

 

[Chitto]

Thánh Peter trở thành Thánh tử đạo, vị thánh của thành Rome.

Sau này, Giáo hội La Mã dựng trên nơi được cho là phần mộ của ông ngôi nhà thờ vĩ đại nhất thế giới - Đại thánh đường St.Peter, ngôi nhà thờ quan trọng nhất, đẹp nhất.

​

Hầm mộ dưới chân bàn thờ chính, nơi đã tìm thấy một số di cốt, được cho là của thánh Peter (Phêrô)

(Ảnh sưu tầm)

 

[Chitto]

Trước khi xảy ra vụ hỏa hoạn và sự tàn sát kia, thì Paul đã bị xử tử ở Rome rồi. Vì ông là công dân La Mã, nên được hưởng hình thức tử hình "nhẹ nhàng, văn minh" hơn là chặt đầu, chứ không phải đóng đinh, chôn sống... như người khác. Ông và Peter trở thành hai vị Thánh hàng đầu của Công giáo La Mã.

Nơi được cho là mộ của Thánh Paul (Phaolô), dựng lên Đại thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành (Basilica of St.Paul Outside the Walls) vì nơi này nằm ở ngoài vòng thành Rome, ngày nay là một trong 4 Đại thánh đường quan trọng nhất Rome, và cũng là Nhà thờ rất lớn, rất đẹp.

Ảnh sưu tập, hồi đi Rome không đến được đây. Bác nào có đến rồi góp vui với tớ.

Từ ngoài nhà thờ, với tượng Thánh Phaolô (Paul) cầm gươm

Bên trong nhà thờ, đằng xa là tượng Thánh Paul bên phải cầm gươm, bên trái là tượng Thánh Peter cầm Chìa khóa thiên đường.

 

[Chitto]

Một góc ảnh chụp sưu tầm khác. Ở chính giữa là một bàn thờ, mà bên dưới nó được cho là mộ của Thánh Paul.

Nhiều nhà thờ Công giáo ở Việt Nam cũng có tượng hai vị Thánh này, như bàn thờ nhà thờ Chính tòa Hà Nội

 

[Chitto]

Đến Constantine đại đế...

Người Kitô giáo còn bị đàn áp nhiều lần, nhưng ngày càng phát triển, đặc biệt là ở ba thành phố lớn nhất trong đế quốc La Mã: Rome, Alexandria, và Antiorch.

Sự kiện rất quan trọng đánh dấu sự hưng thịnh của Kitô giáo là khi Hoàng đế La Mã phía tây Constantine thỏa thuận với hoàng đế La Mã phía đông chấp nhận Kitô giáo là hợp pháp, không bị đàn áp nữa năm 313. Lúc này La Mã đã bắt đầu rạn nứt, hình thành hai khu vực phía đông theo văn hóa Hy Lạp, phía tây theo văn hóa La tinh. Truyền thống Kitô giáo nói rằng trước một trận đánh, Constantine đã thấy một dấu hiệu trên trời và dòng chữ "vì dấu hiệu này mà thắng", ông đã thắng trận đó và cho đó là dấu hiệu của Chúa Kitô.

Sau đó Constantine trở thành Đại đế (August) của toàn La Mã, và ưu ái Kitô giáo, tuy nhiên chỉ đến khi sắp chết mới chịu làm lễ rửa tội.

Mẹ của Constantine đại đế, bà Thái hậu Helena đã theo Kitô từ sớm, là một người rất sùng đạo. Bà hành hương về Jerusalem để đi tìm các di vật của Giêsu, và theo truyền thuyết bà đã tìm thấy những mảnh gỗ của cây Thánh giá và những chiếc đinh mà 300 năm trước đã dùng để hành hình Giêsu. Bà cũng đã đi khắp vùng để xác định các địa điểm linh thiêng trong Kitô giáo.

Constantine đại đế và Thái hậu Helena được tôn phong là Thánh, và Thánh ngang hàng với các vị Tông đồ.

 

[Chitto]

Sau khi hợp pháp hóa Kitô giáo, đại đế Constantine còn làm nhiều việc, mà quan trọng nhất là triệu tập Công đồng Nicea I để hệ thống hóa Kinh thánh và giáo lý. Công đồng gồm đại diện các giám mục trên khắp La Mã, họp lại để xác định các vấn đề quan trọng nhất của Kitô giáo.

Tại đây họ đã xác định lấy 4 sách Phúc Âm làm nên bộ Kinh Tân Ước. Các sách khác không giống với 4 sách này đều bị tiêu hủy. Tại đây, các giáo lý chính, nghi thức, luật lệ được xác định làm nền tảng cho hệ thống giáo hội.

Từ đây, Kitô giáo chính thức trở thành Kitô - La Mã, là tổng hợp của hai yếu tố: Thần học Kitô và Hệ thống hành chính kiểu La Mã. Chức sắc giáo hội được xây dựng trên khung quan chức hành chính La Mã.

Constantine xác định ba Tòa giám mục lớn nhất là Tòa giám mục Rome, Alexandria, Antiorch; và ba vị Giám mục ở ba nơi này thành ba Giáo trưởng (hay Thượng phụ). Dưới quyền là các giám mục, rồi hệ thống linh mục, phó tế. Có thể nói hệ thống này vẫn còn hoạt động hữu hiệu cho đến ngày nay.


Những phần còn lại của pho tượng Constantine khổng lồ, để ở Bảo tàng tại Rome. Ảnh sưu tầm.

(Đã từng đến đây rồi mà chụp chả ra cái gì, hic)

Tượng Constantine tại hành lang nhà thờ St.Peter, như là vị Thánh hoàng đế bảo trợ cho Kitô giáo, cũng là người xây dựng hệ thống giáo phẩm.