[Tổng hợp] Nhà thờ - Thiên Chúa giáo và...

[Chitto]

Nhà thờ Hagia Sopia - cho đến lúc đó vẫn là tòa nhà lớn nhất thế giới trở thành Giáo đường Hồi giáo, được dựng thêm 4 cái tháp ở 4 góc. Thú vị hơn, là Sultan Hồi giáo cũng lại thèm muốn cái vinh quang của đế quốc Byzance nên tự coi mình là người kế tiếp các Hoàng đế Đông La Mã, và xưng là "Hoàng đế La mã" (Ceasar of Roman). Constantinople bị đổi tên là Istanbul.

Vua Thổ không tiêu diệt Kitô giáo, vẫn cho tồn tại cộng đồng Chính Thống giáo, nhưng Giáo trưởng Thượng phụ chỉ còn là một vị lãnh đạo của cộng đồng nhỏ và yếu ớt. Danh hiệu thì còn, nhưng thực quyền mất sạch. Dòng Thượng phụ Constantinople vẫn còn tiếp tục đến ngày nay, và vẫn được coi là người đứng đầu trong các vị Thượng phụ.

Ngay trước khi Constantinople thất thủ, Giám mục Moskow ở Nga đã tự xưng là Thượng phụ (patriarch). Sau đó có nhiều giám mục Chính thống giáo ở đông Âu cũng xưng Thượng phụ. Trên thực quyền, Thượng phụ Moskow - Đại giáo chủ toàn Nga - hiện nay có quyền lực lớn nhất so với tất cả các vị Thượng phụ khác.

Quân Thổ nhanh chóng tiến về phía Tây, và người Hồi giáo theo chân các đoàn quân đến định cư khắp Đông Âu, cải đạo người Đông Âu. Đây chính là nguồn gốc của rất nhiều sắc tộc Hồi giáo mà đến giờ các tranh chấp vẫn không thể giải quyết.

Nhà thờ Kitô giáo Hagia Sophia trở thành Giáo đường Hồi giáo (hiện nay là bảo tàng)

 

[Chitto]

Phục Hưng

Sau đêm trường Trung Cổ, khi mà Tây Âu bị bóng đen của Nhà thờ bao phủ, suốt 1000 năm, thời kỳ Phục Hưng rực rỡ bắt đầu.

Dù trào lưu Phục Hưng thể hiện trong Văn học, tư tưởng đã có từ thế kỷ 14, nhưng chỉ sau khi Constantinople sụp đổ, Tây Âu mới thực sự tỉnh ngủ. Những người Byzance bỏ chạy khỏi đô thành đã mang theo kho tri thức mà họ tích lũy và phát triển trong mười thế kỷ, kho tri thức đó bao gồm cả khoa học của Hy Lạp cổ đại, cả của người Ả Rập, người Ấn Độ - những điều mà Tây Âu gần như chưa bao giờ biết đến.

Và thế là phong trào giải phóng con người khỏi sự trói buộc của Nhà thờ bùng nổ, trong khoa học và nghệ thuật. Đặc biệt tại đất Ý, mà mạnh mẽ nhất là Venice và Florence, hai thành phố giao thương buôn bán, nghệ thuật Phục Hưng đã đạt đến đỉnh cao khi ca ngợi vẻ đẹp của con người, vẻ đẹp mà người Hy Lạp đã ca ngợi từ 2 nghìn năm trước, nhưng từng bị Nhà thờ Công giáo La Mã phỉ báng.

Các nhà thờ theo kiến trúc Phục Hưng với các cây cột Hy Lạp mọc lên khắp nơi. Các mái vòm tròn, những mặt tiền có hình tam giác, trang trí thanh nhã được áp dụng ngay cả với những tòa nhà thờ Romance cổ điển.


Công trình tiêu biểu nhất cho kiến trúc Nhà thờ Phục Hưng là Nhà thờ Florence - thành phố là cái nôi của nghệ thuật Phục Hưng.

 

[Chitto]

Nhà thờ Florence đạt đến đỉnh cao kiến trúc Phục Hưng, với mái vòm bằng gạch cực lớn và cao, nổi bật trên nền trời thành phố. Cho đến nay đây vẫn là mái vòm gạch lớn nhất thế giới (các mái vòm lớn khác xây bằng đá).

Nhưng mái vòm này còn nổi tiếng hơn bởi mặt trong của nó. Họa sĩ đã vẽ trực tiếp lên mặt trong một bức họa cực lớn, mô tả cảnh Chúa phán xét, với hàng trăm nhân vật. Họa sĩ đã tự do mô tả vẻ đẹp của thân thể con người, sẵn sàng vẽ các vị Thánh khỏa thân (trước đây các vị Thánh mà được vẽ hay tạc tượng đều phải quấn vải kín mít đến tận cổ). Ngay cả Chúa Giêsu cũng gần như phô bày toàn bộ vẻ đẹp thân thể trước tất cả mọi người. Có lẽ chỉ trừ Đức Mẹ là còn giữ nguyên được trang phục của thời Trung Cổ.

Thậm chí họa sĩ còn dám làm điều mà trước đó chưa từng bao giờ có: Vẽ hình ảnh của Chúa Cha Jehovah - dưới dạng một ông già râu tóc bạc. Điều này là tuyệt đối cấm trong thời Trung Cổ.

Mái vòm nhà thờ Florence (sưu tầm)

Tôi đã đứng cả nửa giờ, gần như gãy cổ để ngắm nhìn cái trần tráng lệ này, và chóng cả mặt để đi một vòng ngắm nó. Cá nhân tôi thích cái trần vòm này hơn vòm Đại thánh đường St. Peter nhiều. Cái vòm của Vatican khô khan khuôn mẫu cứng nhắc quá, còn cái vòm này huy hoàng tuyệt vời làm sao !!!

 

[Chitto]

Cùng với phong trào Phục Hưng trong tư tưởng, văn hóa nghệ thuật,..., việc "tìm ra" châu Mỹ và sự phát triển giao thương đường biển đã đem về châu Âu những nguồn tài sản dồi dào. Thời kì này các nhà thờ lộng lẫy mọc lên khắp nơi.

Kiến trúc Roman dùng đá vôi, sa thạch tối tăm đã chuyển sang giai đoạn mới Phục Hưng với việc sử dụng Cẩm thạch, đá quí để xây dựng, trang trí bằng vàng bạc... vô cùng xa hoa lộng lẫy. Các chủ đề Kitô giáo lấy từ Kinh thánh không đủ nguồn cho các nghệ sĩ sáng tác, và họ đã lấy nguồn từ cả Thần thoại Hy Lạp - La Mã, thứ mà trước kia Nhà thờ cho là ngoại giáo cần loại bỏ.

Và thế là trong các "Ngôi nhà của Chúa duy nhất" có cả hình ảnh của các vị thần như Chiến Thắng, Chân lý, Công lý,... vốn lấy từ Hy Lạp sang.

Công trình nhà thờ kiến trúc Phục Hưng hoành tráng vĩ đại nhất - tất nhiên - chính là Đại thánh đường St.Peter tại Vatican, tòa nhà rộng lớn, tốn kém xa hoa phô trương nhất thế giới.

Về tòa Đại thánh đường này, tôi đã viết rất chi tiết trong topic về Rome:

https://www.phuot.vn/showthread.php?t=985&page=10

 

[Chitto]

​

 

[Chitto]

Những nơi như Pháp, Anh, Tây Ban Nha,..., nhà thờ Gothic đã nhiều quá rồi, nên kiến trúc Phục Hưng không có nhiều cơ hội trong các công trình Nhà thờ; nhưng bù lại, kiến trúc này tràn ngập trong các Lâu đài, cung điện của vua chúa, và phát triển tiếp tục thành những phong cách khác nữa.

Riêng tại London, sau trận Đại hỏa hoạn năm 1666 thiêu trụi 1/3 London, trong đó có nhà thờ Chính tòa London St.Paul cũ, nhà thờ mới được dựng lên đúng chỗ đó theo kiến trúc Phục Hưng.

Dễ nhận thấy cái mái vòm đặc trưng của Phục Hưng xuất hiện rất nhiều trên khắp thế giới, mà một trong những mái vòm nổi tiếng nhất là của tòa nhà Quốc hội Mỹ trên đồi Capitol (dựng trong thế kỷ 19)

Nhà thờ St.Paul của London cũ, kiến trúc Gothic kiểu Anh

Được thay thế bởi nhà thờ kiến trúc Phục Hưng

Như thấy ngày nay

 

[Chitto]

Tuy nhiên ngay trong thời kỳ Phục Hưng, vẫn có những nhà thờ Gothic tiếp tục được xây dựng, mà tiêu biểu là nhà thờ Seville ở Tây Ban Nha và nhà thờ Milan. Hai tòa nhà thờ này là hai tòa thuộc loại lớn thứ nhì thế giới, chỉ sau Đại giáo đường St.Peter

Nhà thờ Milan là một kiệt tác kiến trúc và điêu khắc, khi bên ngoài có đến gần 2000 pho tượng đứng trên khắp các mặt, các cột, các vòm cửa... và trên đỉnh cao nhất là một pho tượng mạ vàng cao ngất. Tuy nhiên tòa nhà đẹp đẽ này cũng đã bị dừng lại đến vài trăm năm mới được hoàn thiện.

 

[Chitto]

Trong các tòa giáo đường thời Phục Hưng, thay vào các bức tranh khảm Mosaic của các tác giả khuyết danh, là các bức sơn dầu của các danh họa lừng lẫy: Raphael, Leonardo Da Vince, Michealangelo... Các bức tượng điêu khắc cũng phô bày vẻ đẹp con người tự do hơn.

Những kiệt tác hàng đầu nằm nhiều trong các nhà thờ trên đất Italia.


Bức "Tòa án cuối cùng" của Michealangelo (kiến trúc sư tòa St.Peter) mô tả ngày Tận thế, Chúa Kitô phán xét các linh hồn. Ngoại trừ Chúa, các nhân vật khác đều khỏa thân hoàn toàn. Sau rồi Giáo hoàng thấy bất tiện quá nên bắt các học trò của ông phải vẽ thêm ít vải vào chỗ nhạy cảm. Bức tranh này vẽ ở nhà nguyện Sistine nổi tiếng, nơi bầu ra các Giáo hoàng.

​

 

[Chitto]

Các bức tượng những vị thánh liên quan đến các thánh tích đặt 4 phía của bàn thờ Đại giáo đường St.Peter, với sức sống tuyệt vời

​

[/QUOTE]


Hay bức Mẹ Sầu bi (Pietà) nổi tiếng

​

 

[Chitto]

Danh họa Raphael đã thể hiện rõ tư tưởng của thời Phục Hưng trong những bức tranh tường lớn.

Có một bức mang tên "Sự tranh luận về Bí tích Thánh thể". Bên trên cùng là Chúa Cha, dưới là Chúa Giêsu, Đức Mẹ, Thánh John Tẩy giả, các vị Thánh tông đồ, thiên thần. Phía dưới là thế gian, với Giáo hội, mà đại diện là Giáo hoàng, các nhà thần học đang tranh cãi về ý nghĩa của phép thánh này. Điều này thể hiện tư tưởng không chấp nhận dễ dàng những gì mà nhà thờ đưa ra như tín lý.

Ở một phía khác, trang trọng không kém là bức họa nổi tiếng "Trường Athens", mô tả các nhà triết học, nghệ sĩ cổ kim trong tư thế đang tranh luận về các vấn đề triết học, khoa học. Nổi bật ở giữa là hai nhà triết học Aristole và Platon. Triết học Hy Lạp bị nhà thờ xóa bỏ, trường Athens bị nhà thờ tiêu hủy, nhưng hình ảnh của nó, tư tưởng của nó nay lại xuất hiện ngay giữa Cung điện Vatican.

Một bên là Chúa và Nhà thờ, một bên là Triết học, Khoa học, có lẽ chỉ có Raphael, với tài năng và danh tiếng của mình, mới thể hiện được tư tưởng đó tuyệt vời đến vậy.