What's new

Làng cổ Bắc Bộ

Làng Đường Lâm - Hà Tây: Đất hai vua

Nói đến Đường Lâm là nói đến vùng đất của một cộng đồng dân cư gồm năm, sáu làng họp lại Không nên quan niệm Đường Lâm là một xã với sự phân chia hành chính hiện thời do các làng: Mông Phụ, Đông Sàng, Phụ Khang, Cam Lâm, Cam Thịnh, Đoài Giáp, Văn Miếu... làm nên. Bởi như thế khó có thể đánh giá một cách tổng quát về lịch sử - Văn hoá đã diễn ra trên mảnh đất này.

Đường Lâm tên nôm gọi là Kẻ Mía, có lẽ tục danh này được bắt đầu từ một cái tên rất chữ nghĩa: Cam Giá (Mía ngọt)! Cam Giá xưa kia được chia ra thành hai ''Tổng'': Cam Giá Thượng và Cam Giá Hạ. Cam Giá Thượng là các xã thuộc miền Cam Thượng, Thanh Lũng, Bình Lũng.. .(Nay thuộc về huyện Ba Vì). Cam Giá Hạ là xã Đường Lâm (Nay thuộc thị xã Sơn Tây). Phải chăng đai đất hữu ngạn sông Hồng từ thời thượng cổ, khi chưa có hai bờ đê sừng sững chạy dài định vị dòng sông (Đê sông Hồng trở thành hệ thống có lẽ vào thời Lý), để mỗi khi vào mùa nước lại ào ạt đổ vê ngầu đỏ phủ sa, bồi đắp nên Tam giác châu thố đồng bằng Bắc Bộ mà sông Hồng là cái trục phân chia địa giới hành chính hai tỉnh rất rõ rệt: Vĩnh Phúc - Hà Tây. Dải đồng bằng hữu ngạn sông Hồng kéo dài từ những bậc thềm của núi Tản (Tản Viên Sơn - Núi Tổ) xoải mải về xuôi, tạo ra một miền phì nhiêu trù phú, một năm hai vụ bốn mùa rộn rã tiếng canh cửi tằm tang: Ngọt mãi đến tận bây giờ với một địa danh đã đi vào lịch sử bằng những kỳ tích như những huyền thoại.

Đường Lâm là vùng bán Sơn địa, trên những quá đồi trung du thuộc làng Cam Lân, đến tận bây giờ vẫn còn lại những cái tên: Đồi Cấm, Nghẽn Sơn, Vũng Hùm... in đậm dấu tích một thời trai trẻ của ạnh em Phùng Hưng, Phùng Hãi.. . Truyền thuyết kể lại rằng: Thủa ấy trên đồi là rừng đại ngàn rậm rạp, dưới trằm giộc lau lách um tùm. Năm ấy cọp về, có một con cọp hung đữ đã bắt đi bao mạng người. Dân trong vùng sợ hãi không dám vào đồi kiếm củi hái chè. Đêm đêm cọp dữ còn mò cả vào làng rình bắt trâu bò lợn gà, khắp cả làng chưa nhọ mặt người đã vội vã về nhà, luồng lạch rấp kín, cổng ngõ văng chặt, xóm làng eo óc một nỗi sợ hãi rình rập bất cứ lúc nào. Có một trai làng cực kỳ khoẻ mạnh quyết tâm diệt hổ dữ trừ hoạ cho dân làng. Lựa một tháng cuối đông gió Bấc se sắt thối, khí lạnh trên đồi tràn về làm rờn rợn da người, chàng trai bện người nộm đem vào đồi đến bên mép nước cắm xuống, ba bốn đêm liền như thế... Đêm ấy như bao đêm khác, hổ dữ ra vũng nước duy nhất còn xót lại trong vùng, trước khi vục đầu uống hổ ta lấy tay tát đổ người nộm như mọi hôm thường vẫn thế. Nhưng nó đâu có ngờ hôm nay có một cánh tay rắn chắc đã túm chặt lây bờm nó và liên hồi giáng xuống những quả đấm nặng như búa tạ... Chàng trai thông minh dũng cảm, có sức khoẻ phi phàm đó chính là Phùng Hưng!


Phùng Hưng sinh ra và lớn lên ở làng Cam Lân (xã Đường Lâm), nửa sau thế kỷ VIII, đất nước ta chịu ách đô hộ của nhà Tùy Đường cực kỳ hà khắc. Phùng Hưng đã cùng em là Phùng Hãi và Bồ Phá Cần chiêu tập binh sĩ cùng nhân dân phất cờ khởi.nghĩa. Từ quê hương ông đánh thành Tống Bình (Hà Nội), đập tan tành đạo quân xâm lược của Cao Chính Bình, dành lại quyền độc lập tự chủ (791- 802). Nhân dân tôn vinh ông là: Bố Cái Đại Vương!

Nói đến Phùng Hưng không thể không nói đến một người còn ưu tú nữa đó là Ngô Quyền. Ngô Quyền là con trai Châu Mục Đường Lâm Ngô Mân (Ông chính là người làng Cam Lâm). Ngô Quyền sinh ra tướng mạo tuấn kiệt hơn người, sáng mắt như sao, sức địch muôn người. Thuở tráng niên đã từng ghì sừng hai con trâu đực đánh nhau làm cho chúng hoảng sợ mà buông nhau bỏ chạy. Lớn lên ông làm nha tướng cho Dương Diên Nghệ, trấn thủ châu Hoan, Châu Ái. Sau loạn Kiều Công Tiễn ông đã trấn yên nước nhà và tiến hành cuộc kháng chiến chống thù ngoài, trận đánh trên sông Bạch Đằng thể hiện sự thông minh tài trí thiên tài trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Một nhân vật lỗi lạc nữa đã để lại mốc son chói lọi trong trang sử nước nhà là Thám Hoa Giang Văn Minh. Ông sinh năm Nhâm Ngọ (1582) ở làng Mông Phụ. Tháng 2 năm Mậu Thìn (1628), đời Lê Vĩnh Tộ ở nước ta ông dự khoa thi Hội, đỗ nhất giáp Tiến sĩ, cập đệ tam danh. (Có điều đáng lưu ý là khoa thi năm ấy không lấy Trạng Nguyên, Bảng nhãn). Năm Đinh Sửu (1637) ông được Triều đình cử làm chánh sứ, dẫn đầu một phái bộ sang Triều Minh. Sử cũ chép rằng: Trong khi hội kiến với vua nhà Minh, sứ thần Giang Văn Minh đã trổ tài thao lược, đối đáp với vua nhà Minh. Một lần vua Minh ra vế đối: ''Đồng trụ chí kim đài dĩ lục" (Cột đồng trụ đến ray rêu đã phủ xanh) Giạng Văn Minh khảng khái đối lại rằng: “Đằng giang tự cổ huyết do hồng" (Sông Bạch Đằng từ xưa máu thù còn loang đỏ). Vua Minh nổi giận vì bị nhắc đến nỗi nhục thua trận, liền sai mổ bụng sứ thần Giang Văn Minh xem "gan to mật lớn" đến nhường nào! Giang Văn Minh chết, vua Minh tiếc một bậc tài danh, sai người ướp thủy ngân vào xác đưa về nước.
 
Còn một ngôi làng nữa cũng khá cổ gần như làng Đường Lâm, đó là làng Nôm (Hưng Yên), tháng trước em cũng vừa mới ghé thăm, tuy quy mô không bằng làng Đường Lâm nhưng cũng là một ngôi làng cổ đáng được chú ỵ Đặc biệt là kiến trúc chùa Nôm

Suty là người SG, sẽ mon men theo anh Je't xì ta ra HN tuần sau. Tớ cực kỳ ngưỡng mộ phong cảnh làng quê miền Bắc, chắc chắc sẽ đến Làng Đường Lâm... thế con Làng Nôm thì đi bằng cách nào các bác nhỉ, cách HN bao nhiêu km? Di chuyển bằng phương tiện gì gẻ và an toàn nhất?

Cảm ơn mọi người rất nhiều
 
Suty là người SG, sẽ mon men theo anh Je't xì ta ra HN tuần sau. Tớ cực kỳ ngưỡng mộ phong cảnh làng quê miền Bắc, chắc chắc sẽ đến Làng Đường Lâm... thế con Làng Nôm thì đi bằng cách nào các bác nhỉ, cách HN bao nhiêu km? Di chuyển bằng phương tiện gì gẻ và an toàn nhất?

Cảm ơn mọi người rất nhiều
Kinh nghiệm tới Làng cổ đó, bạn có thể liên hệ với nàng công chúa songvabien này nhé, bạn đấy cũng là người Sài Gòn mà:
IMG_2234.jpg
 
Còn nhiều làng cổ nổi tiếng nữa bác nào có thông tin thì giới thiệu anh em đi.

Làng Triều Khúc - Nghề chổi Lông Gà, hoa lông vịt và quai thao túi dết.
Làng Sơn Đồng, Hoài Đức - Nghề Làm tượng và đồ thờ,
Làng Đông Ngạc - Vẽ, Từ Liêm
Làng Bát Tràng

Anh em nào có tư liệu thì chia sẻ cái cho sinh động nhé.
 
Làng cổ Đồng Bằng Bắc Bộ

Em là thành viên của Phuot.com đã lâu nhưng chưa đăng bài nào cả, giờ ngồi lôi ảnh cũ ra, muốn chia sẻ với mọi người một chút..
1. Làng cổ Chi Lễ - Bắc Giang
Tip: Đây là một làng cổ ít đ][cj biết đến, nên không có thông tin nhiều trên Internet. Nhưng đên nơi, em thấy đây là một làng cổ thanh bình, ít thấy dấy tịch của du lichj. Và đặc biệt là cuộc sông của ng][ì dân vẫn diễn ra binh thường như nó vốn có từ bao đời nay.
Chi Lễ là một làng lớn thuộc xã Mỹ Thái, huyện Lạng Giang gồm 8 xóm hợp lại. Đây là một làng cổ có nhiều hội hè, đình đám.

Các thiết chế cổ hiện còn được bảo lưu trong thôn gồm:
Đình Chi Lễ: Xưa kia là một công trình kiến trúc có quy mô bề thế và khá độc đáo. Đình toạ lạc trên một khu đồi đất thấp trong khuôn viên chùa làng. Đình Chi Lễ thờ Cao Sơn đại vương, Quý Minh đại vương, Trung Vũ Dục Chính đại vương, Minh Giang Đô Thống, Lê triều Bình Ngô khai quốc, Phúc Lâm chi thần Bình Đặng đại vương, 6 vị được tôn là thành hoàng làng, phối thờ tôn nghiêm trong đình. Hiện trong đình còn lưu giữ được nhiều đồ thờ tự có giá trị như: hệ thống chân tảng đá xanh, cột trụ đá xanh, sắc phong, long ngai, tắc tải, mâm bồng, cây nến, lọ hoa, quả cầu gỗ, hai thanh gỗ cân thịt… thời Nguyễn (thế kỷ XIX). Lễ hội đình được tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch hằng năm.

Chùa Thanh Long: Toạ lạc trên một quả đồi rộng về phía Nam làng Chi Lễ. Căn cứ vào kiến trúc và các hiện vật, theo tấm bia đá và hệ thống cột trụ bằng đá xanh còn ghi lại những dòng chữ Hán được biết chùa được tu sửa lại vào ngày tốt 22 tháng 8 năm 1857 (năm Đinh Mùi) niên hiệu Tự Đức thứ 10 triều Nguyễn. Ngôi chùa trước kia có bình đồ kiến trúc hình nội công ngoại quốc gồm: tam quan, toà tam bảo gồm tiền đường 5 gian nối với thượng điện 3 gian, nhà tổ 5 gian, hai dãy hành lang mỗi dãy 5 gian, phía trước chùa có nhà Văn chỉ. Hiện nay, chùa có bình đồ kiến trúc hình chữ đinh (J) phía bên phải còn lưu giữ được khu nhà tổ. Trong chùa còn lưu giữ được hai bức hoành phi: "Thanh Long Thiền tự", "Chân chúa tể" và tượng phật cùng các cổ vật có giá trị như: cột đá xanh ở cửa hiên khắc chữ Hán vào năm Tự Đức thứ 10-1857, bia đá thời Nguyễn tạo năm 1857…

Văn Chỉ Chi Lễ: Được xây dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX) toạ lạc trên khu đồng Văn Chỉ, bốn hướng giáp khu đồng ruộng của thôn. Văn chỉ được xây dựng theo bình đồ kiến trúc hình chữ nhị (=), toà tiền tế 5 gian, toà hậu cung 3 gian. Văn chỉ thờ Khổng Tử, Tứ Phối và 72 vị tiên hiền của Nho học. Lệ tế ở Văn chỉ được tổ chức vào ngày 22 tháng 2 âm lịch hằng năm, đồ tế lễ gồm: hương đăng, phẩm oản, thủ lợn…

Nghè Chi Lễ: Được xây dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX), nghè được xây dựng tại trung tâm làng Chi Lễ, với bình đồ kiến trúc hình chữ nhất dọc, bốn hướng giáp khu dân cư và đường liên thôn, gạch cổ xây nghè là loại gạch Thạch Thất bản rộng thành nhỏ được đóng bằng tay và nung bằng cỏ, trải qua hàng trăm năm tồn tại vẫn không bị xói mòn và màu vẫn còn đỏ, bền…


(Sources: bacgiangview.com)
Và ảnh nữa nhé:D

DSC_0345.jpg


DSC_0139.jpg


DSC_0155.jpg


DSC_0337.jpg


DSC_0341.jpg
 
Last edited by a moderator:
2. Làng Gốm Thổ Hà (Bắc Giang)

Làng gốm Thổ Hà - (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, Bắc Giang)
Nói về làng Thổ Hà chắc các bác trên diễn đàn cũng chẳng còn lạ gì.
Nhưng đối với em làng Thổ Hà rất có ý nghĩa, bởi nó là ngôi làng đầu tiên em đi và biết thế nào là phượt.

Nằm phía bên kia sông Cầu, để tới được Thổ Hà phải đi đò. Dường như Thổ Hà nằm tách biệt với phố phường nhôn nhịp, hay về giao thông không thuận lợi nên Thổ Hà vẫn giữ được những nét xưa vôn có của nó.

Tuy nhiên, đấy là Thổ Hà, là chùa Bổ Đà của mấy năm về trước (2006), Thổ Hà bây giờ đã khác xưa rất nhiều. Lân đi lại gần đây nhất vào năm 2009, Thổ Hà giờ đã lên phố, đâu đâu cũng gạch vữa, và đặc biệt là rất ô nhiễm. Thêm nữa, chùa Bổ Đà đã được đập đi xây mới (chỉ vì có DA trùng tu tôn tạo của địa phương gì đó!!!), ngôi chùa với ngững viên ngói cổ rêu phong, những mảng tường đất nung chỉ còn trong ký ức.

Làng Thổ Hà nổi tiếng với Gốm sành (chuyên dùng làm chum, vại, tiểu, sành) nay chi con một cơ sở sản suất duy nhất do Nhật Bản tài trợ. Tuy nhiên, khi đến nơi thì lò gốm đóng cửa im lìm

ThoHaVillageTheSECOND3March200769.jpg


ThoHaVillageTheSECOND3March200760.jpg


ThoHaVillageTheSECOND3March200782.jpg


Ngôi chùa nằm tại làng Vân (nổi tiếng với sản phẩm Rượu Làng Vân) nằm giáp danh với Thổ Hà

ThoHaVillageTheSECOND3March200724.jpg


ThoHaVillageTheSECOND3March2007227.jpg


Trẻ em Thổ Hà

ThoHaVillageTheSECOND3March2007112.jpg
 
Last edited by a moderator:
3. Làng tranh dân gian Đông Hồ

Location: xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, một làng nhỏ nằm sát bờ nam đê sông Đuống, cách thủ đô Hà Nội chừng ba mươi km về hướng đông.
Làng Đông Hồ ("DH") có vị trí khá đẹp, nằm vên đê sông Đuống, các bác có thể đi dọc triền đê với một loạt các làng cổ, và các ngôi chùa cổ vẫn còn giữ lại nét xưa của làng quê Đồng bằng Bắc Bộ (như, chùa Bút Tháp).
Hiện nay, nghề tranh dân gian không còn phát triển, thay vào đó là nghề làm đồ hàng mã. Cụ thể, trong làng chỉ còn hai gia đình làm tranh và còn giữ lại được khá nhiều bản khắc cổ.

DongHoPaintingVillage81.jpg


DongHoPaintingVillage101.jpg


DongHoPaintingVillage84.jpg


DongHoPaintingVillage75-1.jpg


DongHoPaintingVillage120.jpg


DongHoPaintingVillage140.jpg


DongHoPaintingVillage128.jpg
 
Last edited by a moderator:

Hỏi Phượt

Forum statistics

Threads
59,412
Bài viết
1,175,691
Members
192,088
Latest member
Hatdieu_HUNA
Back
Top