What's new

Làng cổ Bắc Bộ

Làng Đường Lâm - Hà Tây: Đất hai vua

Nói đến Đường Lâm là nói đến vùng đất của một cộng đồng dân cư gồm năm, sáu làng họp lại Không nên quan niệm Đường Lâm là một xã với sự phân chia hành chính hiện thời do các làng: Mông Phụ, Đông Sàng, Phụ Khang, Cam Lâm, Cam Thịnh, Đoài Giáp, Văn Miếu... làm nên. Bởi như thế khó có thể đánh giá một cách tổng quát về lịch sử - Văn hoá đã diễn ra trên mảnh đất này.

Đường Lâm tên nôm gọi là Kẻ Mía, có lẽ tục danh này được bắt đầu từ một cái tên rất chữ nghĩa: Cam Giá (Mía ngọt)! Cam Giá xưa kia được chia ra thành hai ''Tổng'': Cam Giá Thượng và Cam Giá Hạ. Cam Giá Thượng là các xã thuộc miền Cam Thượng, Thanh Lũng, Bình Lũng.. .(Nay thuộc về huyện Ba Vì). Cam Giá Hạ là xã Đường Lâm (Nay thuộc thị xã Sơn Tây). Phải chăng đai đất hữu ngạn sông Hồng từ thời thượng cổ, khi chưa có hai bờ đê sừng sững chạy dài định vị dòng sông (Đê sông Hồng trở thành hệ thống có lẽ vào thời Lý), để mỗi khi vào mùa nước lại ào ạt đổ vê ngầu đỏ phủ sa, bồi đắp nên Tam giác châu thố đồng bằng Bắc Bộ mà sông Hồng là cái trục phân chia địa giới hành chính hai tỉnh rất rõ rệt: Vĩnh Phúc - Hà Tây. Dải đồng bằng hữu ngạn sông Hồng kéo dài từ những bậc thềm của núi Tản (Tản Viên Sơn - Núi Tổ) xoải mải về xuôi, tạo ra một miền phì nhiêu trù phú, một năm hai vụ bốn mùa rộn rã tiếng canh cửi tằm tang: Ngọt mãi đến tận bây giờ với một địa danh đã đi vào lịch sử bằng những kỳ tích như những huyền thoại.

Đường Lâm là vùng bán Sơn địa, trên những quá đồi trung du thuộc làng Cam Lân, đến tận bây giờ vẫn còn lại những cái tên: Đồi Cấm, Nghẽn Sơn, Vũng Hùm... in đậm dấu tích một thời trai trẻ của ạnh em Phùng Hưng, Phùng Hãi.. . Truyền thuyết kể lại rằng: Thủa ấy trên đồi là rừng đại ngàn rậm rạp, dưới trằm giộc lau lách um tùm. Năm ấy cọp về, có một con cọp hung đữ đã bắt đi bao mạng người. Dân trong vùng sợ hãi không dám vào đồi kiếm củi hái chè. Đêm đêm cọp dữ còn mò cả vào làng rình bắt trâu bò lợn gà, khắp cả làng chưa nhọ mặt người đã vội vã về nhà, luồng lạch rấp kín, cổng ngõ văng chặt, xóm làng eo óc một nỗi sợ hãi rình rập bất cứ lúc nào. Có một trai làng cực kỳ khoẻ mạnh quyết tâm diệt hổ dữ trừ hoạ cho dân làng. Lựa một tháng cuối đông gió Bấc se sắt thối, khí lạnh trên đồi tràn về làm rờn rợn da người, chàng trai bện người nộm đem vào đồi đến bên mép nước cắm xuống, ba bốn đêm liền như thế... Đêm ấy như bao đêm khác, hổ dữ ra vũng nước duy nhất còn xót lại trong vùng, trước khi vục đầu uống hổ ta lấy tay tát đổ người nộm như mọi hôm thường vẫn thế. Nhưng nó đâu có ngờ hôm nay có một cánh tay rắn chắc đã túm chặt lây bờm nó và liên hồi giáng xuống những quả đấm nặng như búa tạ... Chàng trai thông minh dũng cảm, có sức khoẻ phi phàm đó chính là Phùng Hưng!


Phùng Hưng sinh ra và lớn lên ở làng Cam Lân (xã Đường Lâm), nửa sau thế kỷ VIII, đất nước ta chịu ách đô hộ của nhà Tùy Đường cực kỳ hà khắc. Phùng Hưng đã cùng em là Phùng Hãi và Bồ Phá Cần chiêu tập binh sĩ cùng nhân dân phất cờ khởi.nghĩa. Từ quê hương ông đánh thành Tống Bình (Hà Nội), đập tan tành đạo quân xâm lược của Cao Chính Bình, dành lại quyền độc lập tự chủ (791- 802). Nhân dân tôn vinh ông là: Bố Cái Đại Vương!

Nói đến Phùng Hưng không thể không nói đến một người còn ưu tú nữa đó là Ngô Quyền. Ngô Quyền là con trai Châu Mục Đường Lâm Ngô Mân (Ông chính là người làng Cam Lâm). Ngô Quyền sinh ra tướng mạo tuấn kiệt hơn người, sáng mắt như sao, sức địch muôn người. Thuở tráng niên đã từng ghì sừng hai con trâu đực đánh nhau làm cho chúng hoảng sợ mà buông nhau bỏ chạy. Lớn lên ông làm nha tướng cho Dương Diên Nghệ, trấn thủ châu Hoan, Châu Ái. Sau loạn Kiều Công Tiễn ông đã trấn yên nước nhà và tiến hành cuộc kháng chiến chống thù ngoài, trận đánh trên sông Bạch Đằng thể hiện sự thông minh tài trí thiên tài trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Một nhân vật lỗi lạc nữa đã để lại mốc son chói lọi trong trang sử nước nhà là Thám Hoa Giang Văn Minh. Ông sinh năm Nhâm Ngọ (1582) ở làng Mông Phụ. Tháng 2 năm Mậu Thìn (1628), đời Lê Vĩnh Tộ ở nước ta ông dự khoa thi Hội, đỗ nhất giáp Tiến sĩ, cập đệ tam danh. (Có điều đáng lưu ý là khoa thi năm ấy không lấy Trạng Nguyên, Bảng nhãn). Năm Đinh Sửu (1637) ông được Triều đình cử làm chánh sứ, dẫn đầu một phái bộ sang Triều Minh. Sử cũ chép rằng: Trong khi hội kiến với vua nhà Minh, sứ thần Giang Văn Minh đã trổ tài thao lược, đối đáp với vua nhà Minh. Một lần vua Minh ra vế đối: ''Đồng trụ chí kim đài dĩ lục" (Cột đồng trụ đến ray rêu đã phủ xanh) Giạng Văn Minh khảng khái đối lại rằng: “Đằng giang tự cổ huyết do hồng" (Sông Bạch Đằng từ xưa máu thù còn loang đỏ). Vua Minh nổi giận vì bị nhắc đến nỗi nhục thua trận, liền sai mổ bụng sứ thần Giang Văn Minh xem "gan to mật lớn" đến nhường nào! Giang Văn Minh chết, vua Minh tiếc một bậc tài danh, sai người ướp thủy ngân vào xác đưa về nước.
 
Dong Ho Paiting Village (cont.)

Photos
Trẻ em làng DH

DongHoPaintingVillage156.jpg


Một làng cổ ven đê

DongHoPaintingVillage44.jpg


Chùa Dâu trên đường về

DongHoPaintingVillage157.jpg


buddyphuong@01Apr2007
 
Last edited by a moderator:
4. Chùa Trăm Gian-Chùa Trầm&Làng Cự đà

4. Chùa Trăm Gian-Chùa Trầm & Làng Cự đà

Lộ trình: HN-Láng Hòa Lạc - Động Hoàng Xá - Chùa Trăm gian - Chùa Trầm - Làng Cự Đà - HN

Động Hoàng Xá: là một hang khá lớn trong núi Hoàng Xá thuộc địa phận thôn Hoàng Xá (thị trấn Quốc Oai - khoảng 20km từ Hà Nội - trên đường đi Sơn Tây).

Động trong núi Hoàng Xá, còn gọi là núi Tượng Lương, thuộc địa phận thôn Hoàng Xá, thị trấn Quốc Oai, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây (nay thuộc thành phố Hà Nội). Trước cửa động là hồ sen rộng có tên là giếng Cả. Cửa chính ở hướng Đông Nam. Vòm động rộng, cao vài chục mét, có nhiều khoảng trống thông với tầng không. Có rất nhiều nhũ đá, muôn hình muôn vẻ. Cánh cửa chính có một khoảng khá bằng phẳng, tương truyền là bãi voi cầm, nên gọi là Bãi Đầm. Lòng hang càng vào trong càng mở rộng, có thể chứa được hàng ngàn người.

Ở vách đá lớn chắn ngang động có tượng một quan văn tạc bằng đá. Đó là tượng Cao Xuân Dục, một vị quan thanh liêm nổi tiếng vào thế kỷ XIX. Ra khỏi động, leo theo các bậc đá, đến lưng chừng núi là ngôi đền thờ Thánh Mẫu, song cả hai đã bị cháy trong kháng chiến, chỉ còn lại mấy cột đá. Gần cửa động có chùa Hoa Văn; phía sau động là chùa Một Mái. Đối diện với động là đình Hoàng Xá và quán Đình (thờ thành hoàng làng).


Chùa Trăm Gian:xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, Hà Nội.
Chùa Trăm Gian được đánh giá là một quần thể kiến trúc vô cùng độc đáo, mang đậm bản sắc Phật giáo Bắc Bộ kết hợp hài hòa với tín ngưỡng dân gian.Chùa vốn có tên chữ là Quảng Nghiêm Tự, thuộc địa phận xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, được xây dựng vào thời Lý. Chùa có tên là Trăm Gian bởi tính ước lệ của dân gian, nhưng nếu theo quan niệm là bốn cột tạo nên một gian, thì chùa quả thực có tới hơn 100 gian. (sources: vietbao.vn)

Chùa Trầm: là một ngôi chùa tọa lạc trên một diện tích chỉ trên dưới năm chục mét vuông trên núi Trầm (hay còn gọi là Tử Trầm Sơn), thuộc địa phận xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ, Hà Tây, cách Hà Nội khoảng 25 km.
Xưa kia toàn bộ khu núi Trầm là nơi vua Lê, chúa Trịnh đặt hành cung. Núi Tử Trầm có chùa Hang được xây dựng trong động Long Tiên dưới chân Tử Trầm Sơn với những pho tượng đá, văn bia khắc trên vách động, trống đá, khánh đá... ; có hang Long Tiên Động rất lớn và bàn thờ Phật bên trong. Ở đây có đường lên đỉnh núi gọi là đường lên Trời và đường xuống hang sâu gọi là đường xuống Âm phủ, Gần lại có chùa Võ Vi.

Làng cổ Cự Đà: Ngôi làng cổ đất Thủ đô đó là Cự Đà, xã Cự Khê, thuộc huyện Thanh Oai, chỉ cách trung tâm Hà Nội chưa đầy 20 cây số, có nghề làm tương truyền thống qua 300 - 400 năm.
Đến thời điểm hiện tại, làng cổ Cự Đà vẫn còn khoảng 65 ngôi nhà cổ và kiến trúc kiểu Pháp. Dù nhận thấy giá trị của những ngôi nhà cổ trong đời sống hiện đại nhưng chính quyền xã Cự Khê không thể khuyên ngăn người dân phá nhà cổ. Họ không có nguồn kinh phí nên chỉ biết tuyên truyền vận động. Dù có treo biển:"Điểm du lịch làng nghề", nhưng từ lâu làng không có khách du lịch do môi trường ô nhiễm, bụi bặm.

Photos

Động Hoàng Xá

TRAMGIANPagoda-TramPagoda-CuDaVi-5.jpg


Đường đi chùa Trăm Gian

TRAMGIANPagoda-TramPagoda-CuDaVi-4.jpg


TRAMGIANPagoda-TramPagoda-CuDaVi-3.jpg


Chùa Trầm (trên đường từ chùa Trăm gIan đến chùa Trầm có rất nhiều ngôi chùa cổ khác như chùa Vô vi, Long Vân...)

ChaTrm.jpg


Làng cổ Cự Đà

TRAMGIANPagoda-TramPagoda-CuDaVi-1.jpg


TRAMGIANPagoda-TramPagoda-CuDaVi-2.jpg


Buddyphuong@30Apr2007
 
Last edited by a moderator:
Em mới đi làng Thổ Hà, nhưng đi đúng vào ngày mưa nên chả thấy ai phơi bánh đa (tất nhiên). Buồn một cái, đến đấy toàn thấy xây xây đắp đắp, chả còn gạch ngói rêu phong gì cả. Chả bù cho lúc đi cứ hi vngj mãi.....
Còn chùa Bổ Đà đang xây đường vào đẹp lắm. Phần sau chùa vẫn còn giữ được nhiều nét xưa.
 
danelion131989 Em mới đi làng Thổ Hà, nhưng đi đúng vào ngày mưa nên chả thấy ai phơi bánh đa (tất nhiên). Buồn một cái, đến đấy toàn thấy xây xây đắp đắp, chả còn gạch ngói rêu phong gì cả. Chả bù cho lúc đi cứ hi vngj mãi.....
Còn chùa Bổ Đà đang xây đường vào đẹp lắm. Phần sau chùa vẫn còn giữ được nhiều nét xưa.


Tặng bác mấy ảnh Thổ Hà ngày không mưa, cùng với bánh đa nhéThoha 2006
78.jpg

Thoha 2007, chẳng hiểu sao em lại thích đi Thổ Hà đến thế, mặc dù em không có ai quen ở Thổ Hà cả và cũng chẳng có việc gì ở đấy
2.jpg

P3030071.jpg

Môt góc Thổ Hà
27LangVAN08.jpg

Chuồng lợn Thổ Hà
26LangVAN07.jpg

Chùa Bổ Đà @ 2006
6bmp.jpg

565.jpg


Chùa Bổ Đà trước khi xây còn đẹp hơn rất nhiều, nhưng em toàn ảnh người nên ngại up lên lắm.
Buddyphuong
 
Last edited:
Chùa Phú Thị

Location: nằm ven triền đê sông Đuống, trên đường đến Chử Đồng Tử
Chuà Phú Thị, còn gọi là chùa Hưng Phúc. Chùa toạ lạc tại thôn Phú Thị, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Chùa được xây dựng vào thời Hậu Lê. Chùa được trùng tu nhiều lần, lần gần đây nhất, vào năm 1991
Kiến trúc
Khuôn viên chùa rộng, được kiến trúc theo kiểu chữ Đinh 丁. Cửa nhìn về hướng Tây Nam. Đây là một kiến trúc khá đặc biệt: bệ kèo gỗ được gia công theo hình càng cua, trên trần gỗ hình cuốn vòm khiến cho hậu cung như sâu thêm và làm cho cảnh Phật càng thêm trầm tĩnh, ưu tư. Hòa nhập với mái trần uốn cong, phía dưới được sắp đặt bàn thờ rất cân xứng để các đồ tế tự và tượng Phật. Tiền đường gồm 5 gian, kiến trúc theo kiểu chồng diêm, cao ráo, thoáng mát, bốn hàng cột lim đều đặn. Trên xà ngang trung tâm tiền đường được bài trí một cửa võng chạm nổi "lưỡng long chầu nguyệt "sơn son thếp vàng. Giáp tường phía trong, đặt 4 pho tượng "ông Thiện, ông Ác, Thần Sấm, Thần Sét" làm tăng vẻ uy linh của tiền đường. Tiếp nối tiền đường, là 4 gian hậu cung. Trong chùa, còn lưu giữ được nhiều di tích và pho tượng cổ.

cbmp.jpg

buddyphuong@2007
 
những kiến thức quá hay, em là em rất thích nét đẹp xưa của kiến trúc bắc bộ, nhà 3 gian, ở quê em cả làng em còn mỗi nhà em là còn bụi tre, phải vận động mãi các cụ mới để lại không chặt đi để xây cho kiên cố, giờ mà tìm được những ngôi nhà thuần Việt quả là rất khó, gìn giữ được nguyên còn khó hơn nhiều.
 
Làng Gốm Phù Lãng

Làng Gốm Phù Lãng

Location: xã Phù Lãng, huyện Quế Võ Tỉnh Bắc Ninh - cách thị xã Bắc Ninh khoảng 10km và cách sông Lục đầu khoảng 4km. Phù Lãng nằm bên bờ sông Cầu và có nhiều bến đò ngang suốt ngày chở khách qua lại.

Địa danh Phù Lãng có thể có từ cuối thời Trần đầu thời Lê. Vào thời kỳ này, Phù Lãng có 3 thôn: Trung thôn, Thượng thôn, Hạ thôn. Phù Lãng được trong và ngoài nước biết đến với nghề gốm truyền thống.
Sản phẩm chính của gốm Phù Lãng xưa là chum vại, ấm đất, chậu cảnh, tiểu sành...

Gốm Nhung (thương hiệu gốm theo đánh giá của em là đệp và nổi tiếng nhất Phù Lãng): nghệ nhân Vũ Hữu Nhung - với cái tên quen gọi Gốm Nhung,
Khác với gốm Thổ Hà, gốm Phù Lãng được phủ một lớp men có hoa văn mầu da lươn trong thanh nhã và bền đẹp (Nay mầu sắc trang trí đã được tạo mẫu phong phú như mầu trắng, mầu đỏ, mầu đen... được chế từ chất liệu tự nhiên) trong vừa thanh nhã vừa bền đẹp.

Nguyên liệu: Nguyên liệu để tạo ra những sản phẩm của nghề gốm Phù Lãng là đất sét có mầu hồng nhạt ở làng Thống Vát, Cung Kiệm (xã Việt Thống), sau khi mua, đất được trở về Phù Lãng bằng thuyền lớn. Qua nhiều công đoạn, đất sét được luyện dẻo mịn rồi tạo hình trên bàn xoay bằng tay của người thợ thủ công.
(Sources: newspapers from the Internet)


Xuất phát từ Hanoi, qua cầu Long Biên chúng tôi rẽ vào quốc lộ 1B thẳng hướng Bắc Ninh rồi rẽ phải ra dường đi Sao Đỏ. Phù Lãng cách Hanoi khoảng 60 km, đường khá đẹp và bằng phẳng. Do đi vào gần Tết nên dọc hai bên đường xuất hiện vài luống hoa khá đẹp như hoa cúc, hoa violet…

Phù Lãng đón chúng tôi bằng 1 con đường làng chạy thẳng từ quốc lộ, băng qua là ruộng lúa hai bên xanh mướt (văn chán quá thôi em nói bằn hình ảnh vậy nhé!!!)

Luống hoa cúc hai bên đường

P1270021.jpg


Làng Phù Lãng với đặc trưng của nghề làm Gốm là các đống củi khô được chat đống làm nguyên liệu để đốt lò gốm và các binh, lọ gốm lỗi chất đầy hai bên đường vào làng tạo nên điểm khác biệt với các làng quê khác ở đồng bằng Bắc Bộ.

P1270032.jpg


P1270041.jpg


P1270040.jpg


Việc tìm hàng ăn tại đây là rất khó do lượng khách du lịch đến với Phù Lãng chưa đủ đông để phát triển cấc ngành dịch vụ đi kèm. Tuy nhiên, có thể tìm thấy các hàng ăn tại chợ trên đường vào Phù Lãng

P1270057.jpg


Gốm Nhung, nằm khá tách biệt so với làng Phù Lãng, có lẽ do phải nằm gần nơi khai thác đất sét - nguyên liệu để làm gốm nên đường vào gốm Nhung khá khó tìm. Hiện nay, gốm Nhung đã xuất hiện tại Hà Nội với 2 cửa hàng tại NTH & LD (giá cũng giống như khi mua tại Phù Lãng)

P1270079.jpg


Ngoài thương hiệu gốm Nhung ra, Phù Lãng còn có rất nhiều thương hiệu gốm khác xuất phát từ các gia đình làm nghề, trong đó phải kể đến là gốm Thiều (với mẫu mã không có tính nghệ thuật và chất lượng bằng gốm Nhung)

P1270090.jpg


Tuy nhiên, theo ý kiến của em thì việc quảng bá thương hiệu tại đây còn kém, sản xuất vẫn đơn thuần là (1) những hộ gia đình nhỏ lẻ, chưa tận dụng được thương hiệu truyên thống là gốm Phù Lãng; (2) mẫu mã chưa phong phú và nắm bắt nhu cầu NTD (nghe nói là hàng gốm Phù Lang thường được xuất khẩu hàng công-ten-nơ đi EU & Nhật, tuy đây là những đơn đặt hàng theo mẫu và mang t/c thời vụ)

Buddyphuong@ 27 January, 2007
 
Last edited by a moderator:
Làng Hoa Tây Tựu

Làng Hoa Tây Tựu

Tây Tựu thuộc huyện Từ Liêm nằm cách trung tâm thành phố Hà Nội gần 30 km. Với lợi thế là xã ngoại thành, diện tích đất nông nghiệp lớn, nghề trồng hoa ở đây đang phát triển rất mạnh. Nếu như Huyện Từ Liêm được đánh giá là vùng hoa lớn nhất ngoại thành với diện tích 500 ha thì xã Tây Tựu chiếm tới 66% diện tích toàn huyện. Năm 1994, toàn xã mới chỉ có 18ha trồng hoa thì nay đã lên tới hơn 300 ha, chiếm 84,6% diện tích canh tác toàn xã. Cả xã có 2.600 hộ dân thì có tới 95% số hộ tham gia trồng hoa. Thu nhập nhờ đó cũng tăng lên đáng kể, cao hơn 3-4 lần trồng lúa. (sources: langhoataytuu.com.vn)

Thuộc địa phận Hanoi, Tây tựu là làng hoa hiếm hoi của Hanoi còn giữ lại được nghề trông hoa truyền thông. Mỗi khi Tết đến Tây tựu lại trở nên tấp nập hơn thường ngày để cung cấp hoa cho thi trường Hanoi. Trong lúc search Internet, còn thấy cả trang web của làng hoa nữa nhé (http://langhoataytuu.com.vn) – đúng là một làng nghề của Hanoi !!!

P2130112.jpg


P2130016.jpg


P2130025.jpg


Tuy nhiên, khi đi rất háo hức với những cánh đồng hoa bạt ngàn bao nhiêu, thì đến nơi lại thấy thất vọng. Hoa hồng thì được bọc lai trông những mảnh giấy báo, còn đâu đâu cũng thấy vỏ thuốc trừ sâu, những mầu sắc tươi tắn lại được phủ bởi màu nhàn nhạt của thuốc trừ sâu. Thì ra cái thứ mà bấy lâu ta tưởng chỉ có ở hoa quả lại xuất hiện cả trên những bông hoa thời kinh tế thị trường dễ đến như vậy.

P2130091.jpg


Tuy nhiên, vẫn xuất hiện một số nhà kính với hoa thược dược, đồng tiền khá đẹp. Nói chung, em hơi thất vọng về làng Tây Tựu vì cách trông hoa và vì thái đọ của người dân ở đây (có lẽ làn sóng đô thị đã len về tận đây rồi)

P2130130.jpg


Đi quá lên một chút, có thể bắt gặp mái đình, và ngôi chùa của Tây Tựu vẫn giữ lại được những nét cổ xưa của làng, nay trở thành nơi tập kết hoa, và cũng là nơi trẻ em trong làng vui chơi. Về ăn uống, có thể ăn ở chợ Nhổn (không bít em có nhớ chính xác không!!!) ngay gần Tây tựu.

P2130017.jpg


P2130026.jpg



Về đường đi, cứ thẳng đường Xuân Thủy, đi qua trường Thương Mại (đương 32), rồi cứa thẳng tiên cho đến khi có biển “Làng Tây Tựu” thì đến nơi; hoặc có thể đi xe bus (hình như là tuyến 32)

Tây tựu có thể là một điểm đến cho những chuyến đi trong ngày vào dịp giáp Tểt cho những ai ngại chuyện đường xá đông đúc vào những dịp giáp Têt.
buddyphuong@13 Feb 2007
 
Last edited by a moderator:
Làng cổ Đương Lâm

Làng cổ Đương Lâm

Nhân tiện, bác aFang_76 nói về nhà cổ ở đồng bằng Băc Bộ, em ngới lại chuyến đi Đường Lâm – ngôi làng con giữ lạo nhiều làng cổ nhât Vietnam

Nhà cổ đồng bằng Bắc Bộ
Một ngôi nhà điển hình? Ta hãy nói về một ngôi nhà kẻ truyền vùng Bắc Ninh. Một ngôi nhà ở 3 gian, 2 chái rộng khoảng 70–80 m2 kể cả diện tích hiên phía trước. Cao từ nền đến nóc mái khoảng 7–7,5 m. Ấn tượng ban đầu là cái mái lợp ngói ta ngả màu rêu phong, ở giữa sống mái hơi thấp một chút rồi cong nhẹ, cao dần ở hai đầu đỉnh mái được gọi là réo làm cho cái mái nhà trở nên “mềm” hơn, “dẻo” hơn. Cả ngói chiếu, cả ngói lợp, lợp theo kiểu viên trên đè viên dưới thường dày tới 4 - 5 cm. Đó là lý do làm cho trong nhà luôn mát hơn nhiều so với bên ngoài trời. Bộ khung gồm cột cái, cột quân, cột hiên theo kiểu “thượng thu, hạ thách”, ở sát chân kê lên đá tảng hơi quýt nhẹ hình quân cờ, rồi xà thượng, xà đại, xà nách, thương lượng, chồng rường, kẻ nghé, kẻ truyền, bẩy, hoành, ngưỡng cửa... đều được để trần.

Theo ý kiến của nhiều nhà chuyên môn về khảo cổ, kiến trúc, ngoài bằng chứng về hình hài các ngôi nhà trên trống đồng Ngọc Lũ thuộc nền văn hóa Đông Sơn, hay các mô hình nhà ở bằng đất nung được chôn trong các mộ Hán, gần đây nhất là việc phát hiện kết cấu nhà gỗ kiểu Hán có niên đại khoảng 2.000 năm ở Kiều Bồng, Quảng Nam thì những ngôi nhà ở kết cấu bằng gỗ như chúng ta biết hiện nay ở khắp Bắc, Trung, Nam có sự du nhập, giao thoa và Việt hoá mạnh mẽ kiến trúc Hán, sau đó kiến trúc Chăm khoảng 1.000 năm nay. Đáng tiếc, hiện những ngôi nhà ở bằng gỗ cổ nhất còn được lưu giữ chỉ có tuổi trên dưới 300 năm.

Tất cả được ngàm vào nhau bằng mộng. Cả ngôi nhà dựng lên không cần tới một cái đinh. Khi cần, người ta có thể tháo rời ra để di chuyển... Tường nhà được xây bằng gạch đất nung dày khoảng 20 cm, mạch được để trần hay trát. Hướng nhà chính bao giờ cũng quay về phía Nam, Đông Nam để đón gió mát thổi từ hướng Nam nhất là khi nó đem được cái mát của hơi nước từ mặt ao trước sân vào nhà. Lưng nhà ở phía Bắc không có cửa, hai hồi có cửa sổ nhưng thường rất nhỏ để chống cái rét của gió mùa Đông Bắc. Ba gian chính để thờ, tiếp khách. Hai chái để ở, cất đồ gia dụng quý giá và để chứa thóc, gạo. Cái nhà phụ thường nhỏ hơn, mái lợp rơm dùng để làm bếp và nơi chứa công cụ nhà nông. Khi cần, chủ nhân có thể tháo các cánh cửa gỗ, nới rộng không gian từ nhà, qua hiên, đến tận sân thành một không gian mở phục vụ cả năm, bảy chục người ngày lễ lạt, hiếu hỉ.

Khu vườn bao quanh thường có hàng cau trước ngõ, những bụi chuối phía sau. Những ngôi nhà như vậy, những cái vườn như vậy, tạo nên những cái làng có luật, có lệ của nó như là một cơ thể sống thống nhất và đã tồn tại với lịch sử ngàn năm.

Ngôi nhà kết cấu gỗ cổ truyền Bắc Bộ với sự di dân thời Trịnh, Nguyễn phân chia. Sau đó là quá trình dựng nước, giữ nước đã phát triển với rất nhiều biến thể, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội ở từng vùng. Quy mô của ngôi nhà ở có từ 3 gian, 5 gian, 7 gian(*)... tùy theo vị trí quyền lực của chủ nhà. Nhưng tựu trung lại ta thấy 3 yếu tố nổi bật nhất của nhà ở cổ truyền ngoài bố trí chức năng sinh hoạt, ở, nằm ở hệ thống kết cấu của hệ khung chịu lực bằng gỗ, hình thức và vật liệu mái và vật liệu bao che tường.
(sources: Tia Sang)


Information: Đường Lâm là một xã thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Đường Lâm trở thành làng cổ đầu tiên ở Việt Nam được Nhà nước trao bằng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia ngày 19 tháng 5 năm 2006.
Đây là nơi sản sinh ra nhiều danh nhân như vua Ngô Quyền, Bố Cái Đại vương Phùng Hưng, Thám hoa Giang Văn Minh, bà Man Thiện (mẹ của hai Bà Trưng), bà chúa Mía (người xây chùa Mía, vương phi của chúa Trịnh Tráng), Khâm sai đại thần, Bộ trưởng Nội vụ, Phó Thủ tướng Phan Kế Toại, Thám hoa Kiều Mậu Hãn, Họa sĩ Phan Kế An, Phó Tổng thống Nguyễn Cao Kỳ... Chính vì vậy, Đường Lâm còn được gọi là đất hai vua - Ngô Quyền và Phùng Hưng.
Đường Lâm gồm 9 làng, trong đó 5 làng Mông Phụ, Đông Sàng, Cam Thịnh, Đoài Giáp và Cam Lâm liền kề nhau. Các làng này gắn kết với nhau thành một thể thống nhất với phong tục, tập quán, và tín ngưỡng hàng ngàn năm nay không hề thay đổi.

Ngày nay, làng Đường Lâm vẫn giữ được hầu hết các đặc trưng cơ bản của một ngôi làng người Việt với cổng làng, cây đa, bến nước, sân đình, chùa, miếu, điếm canh, giếng nước, ruộng nước, gò đồi. Hệ thống đường xá của Đường Lâm rất đặc biệt vì chúng có hình xương cá. Với cấu trúc này, nếu đi từ đình sẽ không bao giờ quay lưng vào cửa Thánh.

Một điểm đặc biệt là Đường Lâm còn giữ được một cổng làng cổ ở làng Mông Phụ. Đây không phải là một cổng làng như các cổng làng khác ở vùng Bắc Bộ có gác ở trên mái với những mái vòm cuốn tò vò mà chỉ là một ngôi nhà hai mái đốc nằm ngay trên đường vào làng. Cũng ở làng Mông Phụ có đình Mông Phụ - được xây dựng năm 1684 (niên hiệu Vĩnh Tộ đời vua Lê Hy Tông) - là ngôi đình đặc trưng cho đình Việt truyền thống. Sân đình thấp hơn mặt bằng xung quanh nên khi trời mưa, nước chảy vào sân rồi thoát ra theo hai cống ở bên tạo thành hình tượng hai râu rồng. Hàng năm, đình tổ chức lễ hội từ mùng Một đến mùng Mười tháng Giêng âm lịch với các trò chơi như thu lợn thờ, thi gà thờ...

Về nhà cổ, ở Đường Lâm có 956 ngôi nhà truyền thống trong đó các làng Đông Sàng, Mông Phụ và Cam Thịnh lần lượt có 441, 350 và 165 nhà. Cò nhiều ngôi nhà được xây dựng từ rất lâu (năm 1649, 1703, 1850...).
Trong số 8 di tích lịch sử - văn hóa ở Đường Lâm (có đình Mông Phụ), chùa Mía (tức Sùng Nghiêm tự) được Bộ Văn hóa Thông tin xếp vào loại đặc biệt. Chùa có 287 pho tượng gồm 6 tượng đồng, 107 tượng gỗ và 174 tượng đất (làm từ đất sét, thân và rễ cây si).

Nghề làm tương ở đây cũng rất nổi tiếng và chất lượng tương của làng không hề thua kém các làng làm tương khác như làng Bần (Hưng Yên), Cự Đà (Thanh Oai, Hà Tây...).

(sources: wikipedia)

Làng Đường Lâm (“ĐL”) có lẽ quá quen thuộc với chúng ta, là điểm đến em nghĩ đến đầu tiên khi nói đến làng cổ. Và Đường Lâm cũng là ngôi làng cổ được lên ảnh nhiều nhất.

Đường đi: (1) Cách thứ nhất: đi hết Láng – Hòa Lạc rồi rẽ phải vào đường đi Sơn Tây – đến ngã tư có lối rẽ đi Ba Vì, không rẽ đi thẳng tiếp rồi rẽ trái đi qua công làng Đường Lâm là đến nơi. Hoặc (2) Cách thứ hai: từ Hanoi đi thẳng đường Xuân Thủy, đi vào QL32, đi qua Phùng – Trôi – Nhổn (có nem Phùng ngon lắm, nhưng không VS cho lắm). Lần đi Đường Lâm @ 2006 em đi qua đường nay vì nghe thấy địa danh Phùng-Trôi-Nhổn hay quá, tuy nhiên đường đi rất xấu và khó đi.
Quốc lộ 32 – Đường rất xấu @ 2006 (không biết giờ đã đỡ hơn chưa)

021Onthetrip08.jpg


Em may mắn được đến Đường Lâm hai lần, vào năm 2006 và 2008. Trong làng có rất nhiều ngôi nhà cổ, thái độ phục vụ của người đân trong làng rất chuyên nghiệp, các bác có thể đặt trước và ăn trưa tại chính những ngôi nhà cổ đây. Tuy nhiên, khi tim hiểu thông tin về Đường Lâm, em thấy có một số điểm chưa hợp lý như (i) có rất nhiều ngôi nhà cổ (1000 năm tuổi, hai nhà 300 năm, và một nhà 200 năm). Tuy nhiên, theo đánh giá của em thì đây chỉ được gọi là nhà cổ truyền thống Vietnam, chỉ co 1 ngôi nhà lâu năm nhất đang được các nhà khoa học NB nghiên cứu là có vẻ hợp lý nhất và ngôi nhà cổ của vợ chông anh phóng viên (hình như là báo Văn Nghệ) em thấy đẹp và mang dàng dấp nhà cổ đồng bằng Bắc Bộ nhất.

139LangDuongLam67-200yearshouse.jpg


138LangDuongLam66-200yearshouse.jpg


137LangDuongLam65-200yearshouse.jpg


Ngôi nhà cổ nhất tại Đường Lâm

102LangDuongLam32-400yearshouse.jpg


113LangDuongLam43-400yearshouse.jpg


Ngoài ra, đình Mông Phụ - một di tích nổi tiếng của Đường Lâm – thì nay đã được đập đi xây mới nhưng dưới danh nghĩa trùng tu. Đi vòng quanh ngôi đình mới toanh còn thơm mùi vôi vữa, em thấy buồn làm sao, nhìn những ngôi cột đình được phá bỏ và xếp xó một góc mới thấy nhận thức về việc bảo tồn của Vietnam còn quá thấp. Em thấy tiếc cho một ngôi đình hàng trăm năm tuổi, giờ chỉ còn trong ký ức.
 
Last edited by a moderator:

Hỏi Phượt

Forum statistics

Threads
59,412
Bài viết
1,175,692
Members
192,088
Latest member
Hatdieu_HUNA
Back
Top