Nắng ngập bãi đá, gã mới thong dong ra đi, con la của gã lao đi theo gió. Lát sau gã đã có mặt trên đỉnh cao nhìn về dưới kia Y Tý, những nóc nhà của nơi phố nghèo biên giới xúm xít trên đỉnh đồi, theo dòng đời từ các ngọn núi chảy xuống thung lũng rồi ngược lên con đường ngoằn ngoèo uốn lượn…
Đồi núi xa xa tạo một ảo giác chập chờn…Cuộc hẹn của những khách phương xa với cảnh nơi đây dường như đang lùi xa lại…Người U ni (Hà Nhì) ở vùng cao suốt một rẻo biên giới sau những tháng trời đông giá, ngồi trong nhà đánh cuốc, sửa dao, đan lát bước ra khỏi căn nhà đất đầy kín như cái kén, đặt ách vào cổ trâu, đi những đường cày đầu tiên chuẩn bị cho một mùa vụ sắp tới…
Không được biết rõ tập quán canh tác của người U Ni có giống người Hmông không nữa? Người Hmông ăn theo nương, ở theo nương. Lửa cháy tới đâu, chân người Hmông chạy theo tới đó. Đất nương cũ đã nhạt. Tìm rừng mới, chặt cây, phạt bụi, phóng hoả, dọn dẹp bãi nương…để có những nương lúa mới, còn người U Ni: những ruộng lúa được tạo ra bởi bàn tay người U Ni này có phần đẹp mê hồn, làm mê hoặc bước chân những kẻ lãng đãng khôn tả.
Những căn nhà hình nấm xinh xinh với tường trình bằng bùn đất lợp lá, hoàn toàn không có cửa sổ, duy nhất cửa ra vào cũng bé xíu là đặc trưng của người Hà Nhì, nếp nhà người Hà Nhì tuy đơn sơ nhưng khá độc đáo. Nhà vuông mái gianh, tường được làm dày đến gần nửa mét, xung quanh được dựng đầy những bó củi..chuẩn bị lấy chồng.
Người Hà Nhì cũng có cái chữ riêng, nhưng nay liệu có còn không hay họ chỉ dùng trí nhớ của mình để ghi lại những câu truyền miệng của lớp thế hệ đi trước, những người ông, người bà của mình?
Từ nơi đây đứng nhìn ra, Y Tý sặc sỡ như một bức tranh được vẽ bởi nắng sớm…đâu phải cái gì cũng mong manh như mây, như gió kia…Cuộc sống là thế, những mảng màu mờ nhạt hay sặc sỡ đều do chính đôi tay ta vẽ nên, có gì đâu khi một buổi sớm bước ra hiên nhìn cảnh vật đang dần đẹp lung linh trước mắt…
Mọi thứ đẹp từ trong tâm tưởng, tù những ký ức mà mỗi người đang cố giữ gìn về một thời tuổi trẻ hoang dại, mỗi con người đều có những ký ức riêng, ký ức của gã cũng về một thời ngây dại hồn nhiên như thế, ký ức về trò chơi với những chiếc bánh xe khiến gã khẽ cười, bất chợt gã thấy hình bóng xa xưa của mình như đang ở trước mặt, trò chơi của những cô cậu bé vùng biên này đâu cần gì cao sang, được chạy trên đường với đôi bàn chân trần cũng là điều thích thú của lũ trẻ…
Chúng vui đùa hồn nhiên như mây, như trời, vẫn vũ một phương cũng đâu cần biết ngoài kia còn bao điều mới mẻ đang chờ, đang đợi chúng khám phá, đợi chúng đưa đôi bàn tay mình ra mà đón nhận…
