Kiểm tra xe máy trước khi xuất hành
Với kinh nghiệm ít ỏi của tôi, xin trao đổi một vài phương pháp tự kiểm tra, chính sửa đơn giản, dễ làm đối với xe máy thông dụng. Mục đích là để tự phát hiện hỏng hóc và hướng giải quyết ( Ra thợ không bị lừa bịp ) Tôi ít trình bày phần sửa chữa vì chữa xe đòi hỏi phải có dụng cụ chuyên nghiệp, kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm . Có một số chi tiết trên xe được gọi tên khác nhau. Bạn nào thắc mắc tôi sẽ giải thích. Trình độ có hạn, vậy có gì sai, có gì thiếu nhờ anh em bổ sung.
Ở trên hai bác THIENSON và DONTIEUDOCKIEM có nói đến vành bánh, xăm lốp xe. Tôi xin đăng bài của mình . Có chỗ nào trùng lặp, xin các bạn bỏ qua.
Kiểm tra bánh xe và hệ thống phanh.Trong các giáo trình giảng dạy chuyên nghiệp người ta nói riêng từng phần. Thực tế hai công việc này thường đi đôi với nhau nên em gộp vào một bài. Hơi lủng củng một chút nhưng rất tiện cho các bạn thực tế thao tác.
Kiểm tra bánh xe. Bánh xe gồm lốp, xăm, vành, nan hoa, moay ơ, trục moay ơ và vòng bi.. Ngoài ra còn con đội, đùm phanh, ốc, long đen….
Tùy theo tính năng từng loại xe người ta lắp vành, cỡ, kiểu xăm lốp khác nhau. Thông thường vành xe cỡ 17 ( d= 17 insơ ) Vành TRƯỚC xe win =18, xe simson = 16. Đó cũng là chỉ số d trong của lốp xe. Còn số đứng sau dấu trừ (-) các số trên là chỉ số đường kính vòng lốp khi bơm đúng tiêu chuẩn . 2.25 insơ, 2.50 insơ… Chỉ số in trên lốp xe cũng là chí số của xăm đi cùng với nó
1- Kiểm tra vành xe.
Dựng chân chống giữa. Quay từng bánh xe nhẹ nhàng. Lấy móng tay để sát vành xe. Khi vành xe tếp xúc đều với móng tay là được. Chú ý có chỗ chạm mạnh một chút là chỗ hàn giáp lai. Ok ! Bóp các cặp nay hoa, thấy căng đều là được. Chú ý nan bị gãy mà vẫn nguyên vị trí. Nếu có phải thay ngay. Đã có tai nạn xảy ra khi nan hoa gãy đâm vào đĩa phanh dầu.
2- Kiểm tra xăm lốp xe :
.- Ở bất cứ chiếc lốp nào cũng có 2 đường nổi gần mép vành. Nếu thấy hai đường chỉ này cách đều mép vành là ok. Nếu các đường chỉ chạy không đều là lốp bị méo đi sẽ nẩy xe, vẫy đuôi làm tay lái bị đảo.
Để bánh xe khỏi mặt đất. Dùng một vật làm chuẩn cách gân giữa lốp chừng 2cm. Ta quay bánh xe. Nếu gân lốp cách đều điểm chuẩn ( góc miếng gỗ ) cả hai chiều ngang, dọc là ok. ( xem hình )
Lưu ý : Nếu lốp mới mà bị vào lệch ( hay gọi méo quả ) thì thợ có thể nắn lại được. Nếu đã đi chừng > 1500 km thì bó tay. Thay !
Sau đó tháo bánh xe, tháo hơi ( tháo hẳn ti van ). Móc lốp xe ra. Chú ý, khi móc lốp nên để khẩu độ 2 móc lốp gần nhau. Vừa dễ thao tác lại không làm xước vành, không xước mép lốp, không làm thủng xăm.. Lộn ngược lốp ra. Nếu thấy bên trong lốp, những sợi bố lốp bị đứt thành vệt thì thay lốp. Dùng ngón ta rê trên mặt trong của lốp xem có dị vật ( gai, đinh gim, phoi tiện, thủy tinh thậm chí xương gà xương cá..) còn găm ở đó không. Nếu có thì tìm cách lấy ra bằng được. Nhiều khi những dị vật này nằm chìm trong lốp vô hại. Khi đi xe, lốp bị trồi ngược vào trong, dị vật có cơ hội đâm thủng xăm.
- Xem xăm xe còn tốt không. Xăm bị nhũn quá nên thay. Vò chỗ hàn giáp lai ( chỗ có nhiều gân chạy vòng tròn ) xem có bị rách chìm ở trong không. Kiểm tra miếng vá cũ có bị phồng rộp, vết rách của miếng vá có to quá không thì thay xăm. Những chỗ vá cũ, ta có vá đè lên cũng không đảm bảo. Xăm có nhiều miếng vá ( >5 miếng ) nên thay. Xem hai bên xăm có bị lốp ăn mòn không. Nếu có những đường rãnh nhỏ nên thay. Nếu bố lốp bị rách trong thì xăm dứt khoát bị ( gọi là lốp cắn xăm ).
Kiểm tra vành , nan hoa, xăm lốp xong . Lắp lại. Sao cho lốp tròn đều ( chỉ lốp cách đều vành xe ). Nói vậy nhưng không đơn giản nhất là khi vào lốp mới. Thợ chuyên nghiệp có khi nắn phỏng tay mới được. Các bạn chú ý khi vào lốp không cần dùng móc lốp để tránh kẹt xăm. Ở đây tôi không thể nói hết thao tác, thủ thuật nắn, vào lốp được. Muốn làm thạo việc này phải học thực tế theo kiểu ‘’ cầm tay chỉ việc’’. Nói chay thế này trừu tượng khó hiểu.
Ta bơm lốp thật căng. Hai tay cầm lốp ( cầm lỏng tay) dộng đều xuống đất theo vòng tròn bánh xe. Sau đó tháo bớt hơi. Thông thường để hơi bánh trước 2,3 kg, hơi bánh sau 3,2 kg. Tiêu chuẩn của nhà sản xuất thì thấp hơn. Đây mình để theo kinh nghiệm. Các bạn chỉ cần hiểu thế này : Để căng thì xe nẩy đi bon và nhẹ xe đỡ hại máy nhưng không bám đường.Khi phanh, khi vào cua, đường có nhiều sỏi nhỏ , đường trơn ướt rất nguy hiểm. Căng quá thì xóc, khi đi đường dài lốp nóng lên có thể nổ nhất là trời nắng. Bơm lốp mềm quá, đi ì xe hại máy. Xe đi nặng tay lái. Non hơi quá gây dập xăm , dập lốp. Tóm lại , mỗi bạn tự rút ra tiêu chuẩn hơi cho riêng xe của mình , phù hợp với nền đường, tải trọng đi sao cho thoải mái an toàn. Các bạn tập kiểm tra hơi lốp xe bằng cách dùng mũi chân nhấn vào vành xe khi dựng chân chống nghiêng.
Kiểm tra phanh trước. Trước khi tháo bánh xe ta phải kiểm tra phanh.
Đối với phanh dầu, quay nhẹ bánh xe, thấy đĩa phanh và má phanh không sát vào nhau, mặt đĩa mòn đều.Bánh xe bon, dừng lại từ từ xem lượng dầu còn đủ không .( nhìn trên hộp dầu ngay tay phanh ). Đứng cạnh xe, hai tay đẩy xe về phía trước đồng thời bóp nhả phanh. Cảm giác tay phanh lúc đầu nhẹ rồi nặng dần. Bánh xe không bị dừng đột ngột, không bị rê. Đầu xe từ từ chìm xuống là được.(kiểm tra phanh cơ cũng vậy) Nếu không các bạn phải mang ra thợ sửa. Lưu ý, má phanh rởm rất nhiều. Ma sát không đúng hệ số, thậm chí bị bong giữa đường. Nếu dầu vơi phải thay dầu phanh thì bắt thợ tháo hết dầu cũ, Thau rửa bằng cồn hoặc rượu mạnh. Tuyết đối không đổ thêm kể cả cùng một loại dầu. Không dùng xăng-dầu để rửa hệ thống phanh. Sau khi lắp xong thử lại phanh như trên.
Kiểm tra phanh cơ :
Trước khi tháo bánh xe. Ta kiểm tra luôn phanh cơ. Dựng xe, tăng cho phanh bó lại sau đó nới ra từ từ cho đến lúc phanh nhả ( bánh xe quay nhẹ nhàng. Tước khi dừng hẳn bánh xe hồi ngược lại một chút). Đạp chân phanh , chu trình chân phanh chừng 2-.3 cm là tốt. Đối với phanh tay là 1/3 quãng giữa của chu trình cả tay phanh.
Khi tháo bánh xe,cầm úp đùm phanh vỗ mạnh xuống nền cứng để bong tróc các cáu bẩn. Cũng là kiểm tra xem má phanh có bị bong không , thay kịp thời tránh nguy hiểm. Lau chùi, bôi một chút mỡ vào quả đào. Nếu má phanh mòn quá nên thay.
Sau khi lắp bánh xe xong, ta kiểm tra phanh lần cuối. Xiết lại tất cả các ốc liên quan đến phanh.
Kiểm tra bi, con đội, phớt bi.
Dựng xe, quay bánh xe thấy không có tiếng lục cục, lạo xạo. Lắc ngang bánh xe không thấy rơ là bi tốt. Khi rửa xe, đi mưa không thấy nước màu nâu đỏ chảy ra từ phớt là tốt.
Khi tháo bánh xe, ta dùng một trục sắt tống bi ra khỏi ổ bi. Lấy một dùi nhỏ nạy nắp ca bi. Dùng tô-vít nạy phớt ra khỏi moay –ơ. Đem vòng bi, con đội, phớt rửa trong xăng, dầu.Sau đó lau, thổi sạch cho khô. Lúc này ta có thể kiểm tra bi lần nữa bằng cách cầm chắc ca bi trong bằng hai ngón tay phải. Đập cườm ta phải vào cường tay trái. Nếu có tiếng lách chách là bi kém nhưng có thể dùng tạm được.Dùng mỡ trát kín ổ bi, đóng nắp ca bi. Trát đầy mỡ vào phớt nhất là chỗ có lò xo . Thông thường bi rất bền. Chỉ khi hỏng phớt, mòn con đội để nước vào làm chết mỡ bôi trơn mới gây mòn bi. Vì vậy bảo dưỡng, thay thế con đội, phớt bi nên làm mỗi năm ít nhất 1 lần.
Việc bảo dưỡng , thay thế vòng bi, con đội, phớt chắn rất đơn giản.ta có thể tự làm.
Lưu ý :
- Vòng bi nào hỏng thay vòng bi ấy.
- Thay bi nhất thiết phải thay phớt, con đội.
- Thay phớt phải thay cả con đội và ngược lại.
- Thay phớt, con đội không nhất thiết phải thay bi nếu bi còn tốt.
Kiểm tra nhông- xích.
Dựng chân chống giữa. Tháo hộp xích. Tay trái bóp căng sợi xích. Tay phải cầm một mắt xích chỗ ôm vào nhông sau nhấc ra. Nếu thấy xích không ôm chặt nhông, thậm chí nhấc mắt xích ra thấy khoảng hở lớn giữa nhông và xích là nên thay. Thông thường, người ta đi xe khi tăng hết cỡ xích thì chặt đi một mắt kép. Đi đến khi tăng hết lần 2 thì thay.
Làm vệ sinh cho nhông xích : Tháo xích , ngâm trong xăng, dầu, quật mạnh xích xuống nền cứng theo chiều đứng của mắt xích. Sau đó rửa lại, xì khô ngâm trong dầu nhờn. ( Nếu không có điều kiện ngâm thì khi tra dầu thật kĩ càng cho dầu ngấm vào các chốt, bạc xích. Dùng xăng và chổi lông rửa sạch mang cá, hộp xích. Rửa sạch nhông trước, nhông sau. Kiểm tra các phanh hãm nhông trước nhông sau. Xiết lại tất cả các ốc, bu lông. Lắp xích vào nhông chú ý lưng khóa xích luôn theo chiều tiến cuả xích. Tiêu chuẩn độ chùng của xích mỗi xe mỗi kiểu. Tôi khuyên các bạn làm như sau : Tăng xích căng, sau đó nhả chùng từ từ cho đến lúc bánh xe quay nhẹ là được. Khi xiết các ốc đầu trục các bạn lưu ý cân đầu trục nhờ các vạch khấc của càng sau. Việc cuối cùng là lắp hộp xích .
Lưu ý :Nhông xích ít hỏng nhưng khi xảy ra sự cố rất nguy hiểm. Tất cả các phanh, ốc , khóa của hệ thống nhông xích phải đảm bảo chặt chẽ đúng chiều. Hộp xích đủ độ cứng, không móp méo, không vênh, hở.
( Xin lỗi ! Mình có vài tấm hình mà không biết up trực tiếp. Qua mấy thằng kia thì nó upload mãi không xong )
